Page 82 - ปุ๋ยอินทรีย์และการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
71

บทที่ 5

ปุ๋ยหมัก

1. ความหมาย

ปุ๋ยหมัก คือ ปุ๋ยที่ได้มาจากการน่าเศษอินทรีย์สาร ได้แก่ เศษพืชอย่างเดียวหรือเศษพืชผสมซากสัตว์

หรืออาจผสมปุ๋ยคอกลงไปบางส่วน น่ามากองรวมกันแล้วปล่อยให้เน่าเปื่อยไป จนกระทั่งอินทรียสาร
เหล่านั้นเน่าเปื่อยจนถึงขั้นกลายเป็นฮิวมัสแล้วจึงน่าไปใช้ (คณาจารย์ภาควิชาปฐพีวิทยา, 2541)

ปุ๋ยหมัก หมายถึง ปุ๋ยอินทรีย์ชนิดหนึ่งที่ได้มาจากการน่าวัสดุอินทรีย์เหลือใช้ต่างๆ มาหมักรวมกัน
แล้วปรับสภาพให้เกิดกระบวนการย่อยสลายโดยกิจกรรมของจุลินทรีย์ จนกระทั่งได้วัสดุที่มีความคงทนต่อ

การย่อยสลาย สีน้่าตาลปนด่า (ธงชัย, 2546)

ปุ๋ยหมัก หมายถึง ปุ๋ยอินทรีย์ชนิดหนึ่งที่ได้จากการน่าวัสดุอินทรีย์จากพืชและสัตว์ทางการเกษตร
และจากชุมชนมาผลิตด้วยกรรมวิธีท่าให้ชิ้น สับ บด ร่อน และผ่านกรรมวิธีการหมักอย่างสมบูรณ์ จนแปร

สภาพจากเดิม ซึ่งกระบวนการหมักเป็นการย่อยสลายทางชีววิทยา โดยอาศัยกิจกรรมของจุลินทรีย์ที่เป็น

ประโยชน์บางชนิดภายใต้สภาวะที่เหมาะสม ซึ่งย่อยสลายสารอินทรีย์จนกลายเป็นปุ๋ยที่มีลักษณะนุ่นยุ่ยขาด
จากการกันได้ง่ายและมีอุณหภูมิไม่สูงกว่าอุณหภูมิอากาศ (ส่านักวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร,

2548ก)
ปุ๋ยหมัก หมายถึง ปุ๋ยอินทรีย์ชนิดหนึ่งซึ่งได้มาจากการน่าชิ้นส่วนของพืชมาหมักในรูปของการกอง

ซ้อนทับกันบนพื้นดินหรืออยู่ในหลุม เศษชิ้นส่วนของพืชที่น่ามาหมักนั้นจะต้องผ่านกระบวนการย่อยสลายจน
แปรสภาพไปจากรูปเดิม โดยกิจกรรมจุลินทรีย์จนกระทั่งได้สารอินทรียวัตถุที่มีความคงทน ไม่มีกลิ่น มีสี

น้่าตาลปนด่าและมีอัตราส่วนของสารประกอบคาร์บอนต่อไนโตรเจนต่่า เมื่อกระบวนการย่อยสลายเศษพืช

และวัสดุเสร็จสมบูรณ์ก็จะได้ปุ๋ยหมักส่าหรับใช้ปรับปรุงและบ่ารุงดิน (ส่านักเทคโนโลยีชีวภาพทางดิน, 2551)
ปุ๋ยหมัก หมายถึง ปุ๋ยอินทรีย์ที่ได้จากการน่าเอาเศษพืชและสารอินทรีย์ต่างๆ มาหมักให้สลายตัวโดย

กิจกรรมจุลินทรีย์ (คณะกรรมการจัดท่าพจนานุกรมปฐพีวิทยา, 2551)

ปุ๋ยหมัก คือ ปุ๋ยที่ได้จากการหมักซากพืช ซากสัตว์ตลอดจนมูลสัตว์ เพื่อให้อินทรียสารสลายตัวผุพัง
จากกิจกรรมของจุลินทรีย์ ผลิตโดยน่าวัสดุเหล่านี้มากองรวมกัน รดน้่าแล้วปล่อยให้ย่อยสลายและแปรสภาพ

จนกลายเป็นขุยสีด่าหรือสีน้่าตาลเข้ม มีลักษณะพรุน ยุ่ยและร่วนซุยแล้วจึงน่าไปใช้บ่ารุงดิน (ยงยุทธและ
คณะ, 2551)

จากความหมายปุ๋ยหมักที่กล่าวข้างต้น สามารสรุปได้ว่า ปุ๋ยหมัก (compost) หมายถึง ปุ๋ยอินทรีย์
ชนิดหนึ่งได้จากการน่าวัสดุอินทรีย์จากพืชและสัตว์ทางการเกษตรและจากชุมชน มาหมักในรูปของการกอง

รวมกัน แล้วปล่อยให้ย่อยสลายโดยกิจกรรมจุลินทรีย์จนแปรสภาพไปจากรูปเดิม จนกระทั่งได้สาร

อินทรียวัตถุที่มีความคงทน ที่มีลักษณะพรุน ยุ่ยและร่วนซุย มีสีด่าหรือสีน้่าตาลเข้ม ไม่มีกลิ่นเหม็น