Page 72 - ปุ๋ยอินทรีย์และการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย
P. 72
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
61
4.3 ปุ๋ยคอกที่เป็นของเหลวไปใช้โดยตรง คือ การจัดการอุจจาระปัสสาวะ เศษอาหารและวัสดุอื่นๆ
ที่ถูกล้างลงไปรวมในบ่อพักหรือบ่อน้่าทิ้ง ดังนั้น การผลิตปุ๋ยคอกที่เป็นของเหลวจากอินทรียสารต่างๆ ที่อยู่
ในน้่าทิ้งของบ่อพัก จึงจ่าเป็นต้องท่าให้สมบัติด้านต่างๆ ของอินทรียสารเหล่านี้มีเสถียรภาพ โดยกิจกรรม
ของจุลินทรีย์ที่ใช้ออกซิเจนและไม่ใช้ออกซิเจน เนื่องจากของเหลวที่รวบรวมได้จากฟาร์มเลี้ยงสุกรและโคนม
มีน้่ามากกว่าร้อยละ 92 ถ้าหากน่าไปใส่ในพื้นที่เพาะปลูกโดยตรงจะก่อให้เกิดปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม เช่น ส่ง
กลิ่นเหม็น นอกจากนี้ยังมีผลกระทบด้านสุขอนามัยอีกด้วย จึงต้องจัดสภาพที่เหมาะสมส่าหรับการย่อย
สลายแบบใช้ออกซิเจนหรือไม่ใช้ออกซิเจนแล้วแต่กรณีดังนี้
1) การย่อยสลายแบบใช้ออกซิเจน (aerobic digestion) การย่อยสลายแบบนี้อาศัยกิจกรรม
ของจุลินทรีย์ที่ใช้ออกซิเจน เพื่อท่าให้สารอินทรีย์เปลี่ยนเป็นคาร์บอนไดออกไซด์และน้่า ส่าหรับ
สารประกอบที่อาจเป็นสาเหตุของกลิ่นเหม็นก็สลายตัวเช่นเดียวกัน ข้อดีของกระบวนการย่อยสลายที่ใช้
ออกซิเจนในการผลิตปุ๋ยเหลว คือ ไม่ท่าให้เกิดกลิ่นเหม็น ไม่มีการสะสมแอมโมเนียม ลด BOD ของปุ๋ย ลด
เชื้อโรคในปุ๋ย จุลินทรีย์ที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการย่อยสลายเป็นพวกที่ใช้ออกซิเจนทั้งสิ้น ปุ๋ยคอกที่เป็น
ของเหลวมีส่วนผสมที่สม่่าเสมอและเมื่อน่าไปเจือจางแล้วใช้ฉีดพ่นทางใบก็ไม่เป็นพิษต่อใบพืช โดยปัจจัยหลัก
ที่ท่าให้การผลิตปุ๋ยเหลวโดยวิธีนี้ประสบผลส่าเร็จ คือ การเลือกวิธีการเติมอากาศ ซึ่งมีหลายแบบจ่าเป็นต้อง
อาศัยค่าแนะน่าของผู้เชี่ยวชาญในการเลือกวิธีที่เหมาะสม
2) การย่อยสลายแบบไม่ใช้ออกซิเจน (anaerobic digestion) วิธีการผลิตปุ๋ยคอกที่เป็น
ของเหลวแบบนี้ อาศัยกิจกรรมของจุลินทรีย์ที่ไม่ใช้ออกซิเจน หรือเรียกตามผลผลิตการย่อยสลายว่า
ระบบไบโอแก๊ส (biogas digester) ซึ่งเป็นการน่ามูลสัตว์ไปหมักในบ่อที่ไม่มีอากาศ เพื่อท่าให้อินทรียสารใน
ของเหลวมีเสถียรภาพ ผลที่เกิดจากการย่อยสลายของสารอินทรีย์ คือ มีเทน (CH ) คาร์บอนไดออกไซด์และ
4
น้่าส่วนของปุ๋ยคอกที่เป็นของเหลว ได้แก่ น้่ามูลสัตว์หมักและน้่าหมักส่วนข้น (concentrated liquid)
สามารถใช้เป็นปุ๋ยได้ดี เพราะมีปริมาณของแข็ง (solids) อยู่ประมาณ 2–12 เปอร์เซ็นต์ ประกอบขึ้นด้วย
อินทรียวัตถุที่ถูกย่อยสลายแล้ว โดยการน่าไปพ่นลงในแปลงปลูกพืชแล้วไถกลบ ปุ๋ยคอกที่เป็นของเหลวเป็น
วิธีการนิยมใช้ในหลายๆ ประเทศในยุโรป เช่น เดนมาร์ค และเนเธอร์แลนด์ เพื่อเป็นการก่าจัดของเสียจาก
ฟาร์มเลี้ยงสัตว์ โดยการน่าไปใช้ประโยชน์ในการปรับปรุงดิน จากผลการศึกษาในหลายๆแห่งในจีนและ
ประเทศในทวีปอัฟริกา พบว่า การใช้ปุ๋ยคอกที่เป็นของเหลวได้จากระบบไบโอแก๊สให้ผลดีกว่าการใช้ปุ๋ยคอกที่
เป็นของเหลวที่ไม่ผ่านระบบไบโอแก๊ส (ส่านักเทคโนโลยีชีวภาพทางดิน, 2551; ยงยุทธและคณะ, 2551)
5. ประโยชน์ของปุ๋ยคอก
ประโยชน์ของปุ๋ยคอก คือ เป็นแหล่งธาตุอาหารต่างๆ ของพืชและยังช่วยปรับปรุงสมบัติทางเคมี ฟิสิกส์
และชีวภาพของดิน ดังนี้
5.1 เป็นแหล่งธาตุอาหารพืช
ปุ๋ยคอกเป็นแหล่งทั้งธาตุอาหารหลัก ธาตุอาหารรอง และจุลธาตุ ดังรายละเอียดที่กล่าวมาใน
หัวข้อธาตุอาหารในปุ๋ยคอก นอกจากนี้ยังให้ธาตุอาหารพืชในลักษณะต่อเนื่องหรือมีผลตกค้างระยะยาวกว่า
ปุ๋ยเคมีและปุ๋ยอินทรีย์ชนิดอื่นๆ จากรายงานของ Sluijsmans and Kolmbander (1977) แสดงให้เห็น
