Page 67 - ปุ๋ยอินทรีย์และการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
56

ภายในช่วงเวลาหนึ่งปี และส่วนที่ 3 เป็นอินทรียสารซึ่งสลายยากและปลดปล่อยธาตุอาหารช้ามาก โดยเริ่ม

ปลดปล่อยเมื่ออย่างเข้าปีที่สอง ส่าหรับปุ๋ยคอกแบบแห้งมีไนโตรเจนสามส่วนนี้ประมาณ 10, 45 และ 45
เปอร์เซ็นต์ ตามล่าดับ ส่วนปุ๋ยคอกแบบเหลวที่ผ่านการหมักในปอเก็บ มีไนโตรเจนสามส่วนนี้ประมาณ 50,

30 และ 20 เปอร์เซ็นต์ ตามล่าดับ ในมูลสัตว์ปีกมีกรดยูริกที่เป็นของแข็งที่มีไนโตรเจนสูงและจะถูกจุลินทรีย์

ย่อยสลายเป็นแอมโมเนียแล้วระเหยไป วิธียับยั้งการสูญเสีย คือ ท่าให้มูลสัตว์แห้งโดยเร็ว มูลไก่มีไนโตรเจน
4 ประเภท ดังภาพที่ 4.1 คือ ประเภทที่ 1 เป็นสารเชิงซ้อนในขนและอาหารที่ย่อยสลายยาก ประเภทที่ 2

เป็นอินทรียสารที่แปรสภาพได้ เช่น กรดยูริกซึ่งจะถูกแอนไซม์ยูริเคสเปลี่ยนให้เป็นยูเรีย แล้วยูเรียก็ถูก
เอนไซม์ยูรีเอสย่อยและเปลี่ยนเป็นแอมโมเนียม ประเภทที่ 3 เป็นแอมโมเนียมไนโตรเจน และประเภทที่ 4

เป็นไนเตรทไนโตรเจนโดยปกติไนโตรเจนรูปไนเตรทไม่มีในมูลไก่สด แต่พบในมูลเก่าซี่งอยู่ในสภาพชื้นและมี
ออกซิเจนเพียงพอ ส่าหรับปริมาณของธาตุไนโตรเจนในมูลไก่จะแตกต่างตามขนาดของชิ้นส่วน โดยพวกที่มี

ขนาดเท่ากับหรือเล็กกว่า 0.83 มิลลิเมตร จะมีธาตุไนโตรเจนมากกว่าพวกที่มีชิ้นใหญ่ (Scanes et al.,

2004) ซึ่งสอดคล้องกับรายงานวิจัยของ Pare et al. (2000) ว่า มูลสัตว์ปีกมาอัดเป็นเม็ดจะมีการปลดปล่อย
ธาตุไนโตรเจนน้อยกว่ามูลสัตว์ปีกที่ไม่อัดเม็ด โดยทดสอบมูลสัตว์หลังจากใส่ในดิน 60 วัน พบว่า ปุ๋ยที่อัดเม็ด

และที่ไม่อัดเม็ดมีมินเนอราลไลเซราลไลเซซันของคาร์บอน 77 และ 62 เปอร์เซ็นต์ ตามล่าดับ และปุ๋ยที่

อัดเม็ดและที่ไม่อัดเม็ดมีมินเนอราลไลเซซันสุทธิของไนโตรเจน 75.5 และ 83.1 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม
ตามล่าดับ

อินทรียสารที่สลายง่าย อินทรียสารที่สลายยาก

NH ระเหย แก๊ส NO N O N
3
2 2
- พืชดูดไปใช้ -

4
NH NO
3

-
แร่ดินเหนียวตรึง NH สูญเสียโดยการกร่อนและชะล้าง
4

ภาพที่ 4.1 รูปของไนโตรเจนในมูลไก่และการเปลี่ยนแปลงของรูปไนโตรเจนต่างๆ
ที่มา: ยงยุทธและคณะ (2551)

การทดสอบความเป็นประโยชน์ของธาตุไนโตรเจนในมูลไก่ โดยการทดลองในดินที่ศึกษาเกี่ยวกับ
กระบวนการmineralization คือ กระบวนการการเปลี่ยนแปลงหรือการย่อยสลายสารประกอบอินทรีย์

ไนโตรเจนเป็นสารประกอบอนินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ต่อพืช โดยกิจกรรมของจุลินทรีย์ เพื่อหาค่ามินเนอราล
ไลเซซันสุทธิ (net mineralization) ถ้ามีค่ามากแสดงว่า มูลไก่มีการปลดปล่อยธาตุไนโตรเจนที่เป็น

ประโยชน์ต่อพืชได้ในเวลาอันรวดเร็วและมีปริมาณมาก โดยสามารถค่านวณได้จากสูตรดังนี้

% mineralization =[(NH –N + NO -N) –(NH –N+NO -N) –(NH –N+NO –N) waste ]x100/
4
3
ck
3
4
trt
3
4