Page 62 - ปุ๋ยอินทรีย์และการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย
P. 62
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
51
บทที่ 4
ปุ๋ยคอก
1. ความหมาย
ปุ๋ยคอก หมายถึง ปุ๋ยอินทรีย์ที่ได้มาจากมูลสัตว์ต่างๆ เช่น เป็ด ไก่ หมู วัว และควาย เป็นต้น (มูลนิธิ
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, 2540)
ปุ๋ยคอก หมายถึง สิ่งที่ได้จากมูลสัตว์ และเกิดการเน่าเปื่อยหรือย่อยสลายจนถึงขั้นกลายเป็นฮิวมัส
แล้วจึงน่าไปใช้ (คณาจารย์ภาควิชาปฐพีวิทยา, 2541)
ปุ๋ยคอก หมายถึง ปุ๋ยอินทรีย์ที่ประกอบด้วยอุจจาระ ปัสสาวะของสัตว์ต่างๆ เช่น โค กระบือ สุกร ม้า
เป็ด ไก่ แพะ แกะ ค้างคาว และสัตว์อื่นๆ ผสมกับเศษอาหารต่างๆ เข้าไปด้วย ซึ่งมีสารอินทรีย์ต่างๆ
มากมาย มีทั้งพวกที่เป็นฮิวมัสและส่วนอาหารที่ยังสลายตัวไม่หมด (ธงชัย, 2546)
ปุ๋ยคอก เป็นปุ๋ยอินทรีย์ชนิดหนึ่งที่ได้จากมูลสัตว์ต่างๆ ได้แก่ มูลเป็ด มูลไก่ มูลสุกร มูลโค มูล
ค้างคาว เป็นต้น เป็นผลพลอยได้มาจากการเลี้ยงสัตว์ที่มีการน่ามาใช้ทางด้านการเกษตรเป็นเวลานานมาแล้ว
มูลสัตว์เหล่านนี้เป็นส่วนของซากพืชซากสัตว์จากอาหารสัตว์ที่ผ่านกระบวนการย่อยสลายจากระบบย่อย
อาหารสัตว์ (ส่านักวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร, 2548ก)
ปุ๋ยคอก คือ ปุ๋ยที่ได้จากมูลสัตว์ต่างๆ ที่สามารถรวบรวมได้ ซึ่งส่วนใหญ่ได้จากคอกสัตว์เลี้ยง บาง
ชนิดอาจได้มาจากสัตว์ที่ไม่ได้เลี้ยงอาศัยอยู่รวมกัน ได้แก่ มูลนกและมูลค้างคาว (ศูนย์เทคโนโลยีปุ๋ย, 2549)
ปุ๋ยคอก หมายถึง ปุ๋ยอินทรีย์อย่างหนึ่งที่ได้จากมูลสัตว์และเศษซากพืชรองคอก (คณะกรรมการ
จัดท่าพจนานุกรมปฐพีวิทยา, 2551)
ปุ๋ยคอก หมายถึง ปุ๋ยอินทรีย์ที่ได้จากสิ่งขับถ่ายของสัตว์ เช่น โค กระบือ สุกร ไก่ เป็ดและห่าน
(ส่านักเทคโนโลยีชีวภาพทางดิน, 2551)
ปุ๋ยคอก คือ มูลซึ่งสัตว์ขับถ่ายและสะสมอยู่ตามพื้นคอก ตลอดจนมูลและน้่าล้างคอกที่รวมอยู่ในสระ
เก็บน้่าทิ้ง มูลสัตว์ซึ่งรวบรวมได้มากพอที่จะใช้เป็นปุ๋ย ได้แก่ มูลโค กระบือ สุกรและสัตว์ปีก ในมูลสัตว์
ดังกล่าวมีฟาง วัสดุรองคอก เศษพืช เศษอาหารและปัสสาวะรวมกัน (ยงยุทธและคณะ, 2551)
จากความหมายปุ๋ยคอกที่กล่าวข้างต้น สามารสรุปได้ว่า ปุ๋ยคอก (animal manure) หมายถึง ปุ๋ย
อินทรีย์ที่ได้มาจากมูลสัตว์ที่ขับถ่ายและสะสมอยู่ตามพื้นคอกรวมทั้งวัสดุรองพื้นคอก ตลอดจนมูลและน้่าล้าง
คอกที่รวมในบ่อเก็บน้่าทิ้งหรือบ่อแก๊สชีวภาพ หรือมูลสัตว์ที่ได้จากแหล่งธรรมชาติ เช่น มูลค้างคาว
2. แหล่งที่มาและปริมาณมูลสัตว์ที่มีอยู่ในประเทศไทย
การเลี้ยงสัตว์ในประเทศไทยเป็นภาคเกษตรกรรมที่ส่าคัญ ประกอบด้วยฟาร์มขนาดใหญ่ที่ใช้
เทคโนโลยีสูงผลิตเพื่อการส่งออกและบริโภคภายในประเทศ ฟาร์มขนาดกลางซึ่งผลิตเพื่อการบริโภคใน
ท้องถิ่น และเกษตรกรรมย่อยที่เลี้ยงสัตว์ควบคู่กับการปลูกพืช หรือเป็นอาชีพเสริม ซึ่งเป็นแหล่งปุ๋ยคอกที่
ส่าคัญเพราะในแต่ละปีมีมูลสัตว์จ่านวนมาก โดยส่วนใหญ่มักน่าไปใช้เป็นปุ๋ยแต่ยังมีส่วนหนึ่งที่เหลือทิ้งไว้ใน
คอกหรือระบายออกไปกับน้่าล้างคอกลงสู่ทางน้่าสาธารณะ และก่อมลพิษกับแหล่งน้่า นอกจากนี้ปุ๋ยคอกจาก
