Page 119 - หลักการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในเขตพัฒนาที่ดิน

114

สูตรดังกลาวขางบนนี้ใชกับพื้นที่ที่มีความลาดเทอยูระหวาง 3-8 เปอรเซ็นตเทานั้น

11.2.3. การปลูกพืชหมุนเวียน (Crop rotation system) คือ การปลูกพืชสองชนิดหรือมากกวา
หมุนเวียนกันลงบนพื้นที่เดียวกัน โดยมีการจัดลําดับพืชที่ปลูกอยางมีระเบียบ และพืชที่ปลูกนั้นจะตอง

เหมาะสมกับสภาพพื้นที่ นอกจากนี้จะตองเลือกใชชนิดพืช พันธุที่เหมาะสม และจัดเวลาปลูกใหดี จึงจะ

ไดผลดีทั้งดานผลผลิตและการอนุรักษดินและน้ํา ความสําคัญของการปลูกพืชหมุนเวียนที่มีตอการอนุรักษ

ดินและน้ํา มีดังนี้
(1) พื้นดินมีสิ่งปกคลุมดินเปนระยะเวลานานกวาการปลูกพืชชนิดเดียวกัน จึงชวยปองกันการชะ

ลางพังทลายของดิน และลดการสูญเสียดิน

(2) ธาตุอาหารพืชในดินถูกใชไปอยางมีประสิทธิภาพมากขึ้น กลาวคือพืชหมุนเวียนชนิดตาง ๆ ที่
ใชปลูกมีความสามารถแตกตางกันในการดึงดูดธาตุอาหารจากดิน ทั้งชนิดและปริมาณ โดยรากของพืชแตละ

ชนิด สามารถชอนไชลงไดลึกแตกตางกัน และดูดธาตุอาหารจากดินไดมากนอยและแตกตางกันดวย

(3) การเพิ่มปริมาณธาตุไนโตรเจนใหแกดิน ปกติแลวในระบบพืชหมุนเวียนจะตองมีพืชตระกูลถั่ว

รวมอยูดวย ซึ่งจะชวยตรึงไนโตรเจนจากอากาศและเปลี่ยนใหอยูในรูปที่มีพืชปลูกตามมาดูดไปใชได เชนถั่ว
เหลืองสามารถตรึงไนโตรเจนได 58 กิโลกรัมตอเฮกตาร และถั่วลิสงสามารถดึงไนโตรเจนได 42 กิโลกรัม

ตอเฮกตาร

(4) ทําใหดินมีคุณสมบัติทางกายภาพดีอยูเสมอ กลาวคือการปลูกพืชหมุนเวียนในระบบที่ดีนั้น จะ
ทําใหปริมาณอินทรียวัตถุในดินมีอยูเทาเดิมหรือเพิ่มขึ้น ซึ่งอินทรียวัตถุนั้น จะชวยทําใหดินรวนซุยมากขึ้น

และเปนตัวสงเสริมใหเกิดกอนดินเล็กๆ เปนผลทําใหดินดูดซึมน้ําและซับน้ําไดมาก จึงเพิ่มการซึมน้ําของดิน

ลดการสูญเสียดินและธาตุอาหารพืชโดยการชะลาง ยิ่งกวานั้นอินทรียวัตถุในดินยังชวยสงเสริมการ
เจริญเติบโตและเพิ่มกิจกรรมของจุลินทรียดิน ซึ่งจะเปนประโยชนตอการเจริญเติบโตของพืช ตัวอยางพืชที่

จะทําใหดินมีสภาพทางกายภาพดีไดแก พืชตระกูลถั่วที่มีรากหยั่งลึกและหญาตาง ๆ

(5) การปลูกพืชหมุนเวียนทําใหการใชปุยเคมีและปุยคอกมีประสิทธิภาพมากขึ้น ทั้งนี้เพราะวาเมื่อ
ใสปุยเคมีและปุยคอกใหแกพืช จะมีบางสวนที่พืชดูดเอาไปใช แตบางสวนจะสูญเสียจากดินโดยการชะลาง

และมีบางสวนจะคงเหลือตกคางอยูในดิน ถามีการปลูกพืชหมุนเวียน พืชที่ปลูกตามหลังก็จะดูดใชปุยที่เหลือ

ตกคางอยูในดินใหประโยชน ซึ่งถาไมปลูกพืชตามหลัง ปุยที่เหลือตกคางอยูในดินก็จะสูญเสียจากดินไปโดย

ไมมีประโยชน
(6) การปลูกพืชหมุนเวียนเปนการใชที่ดินอยางมีประสิทธิภาพ ทําใหดินมีความสามารถในการ

ใหผลผลพืช (Soil productivity) และทําใหความอุดมสมบูรณของดิน (Soil fertility) เพิ่มขึ้นหรือเทาเดิม

ระบบการปลูกพืชหมุนเวียนที่ดี จะชวยรักษาความสามารถในการใหผลผลิตของดินดีอยูเสมอ

ตามปกติระบบการปลูกพืชหมุนเวียนจะประกอบดวยชนิดของพืช 3 ชนิดคือ