Page 115 - หลักการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในเขตพัฒนาที่ดิน

110

(1) พืชหลัก (Main crop) หมายถึงพืชปลูกในแถว และเปนพืชที่ผูปลูกใหความสําคัญเปนลําดับ

แรกในการเก็บเกี่ยวเอาผลผลิตไปขายสูทองตลาด พืชจําพวกนี้เมื่อปลูกลงในพื้นที่ดินแลวจําเปนตองมีการ
เอาใจใสดูแลรักษาอยางดี ตั้งแตปลูกจนกระทั่งเก็บเกี่ยว บางครั้งเรียกวาพืชเศรษฐกิจ ไดแก ขาวโพด ขาวฟาง

ฝาย ยาสูบ ออย และมันสําปะหลัง เปนตน

(2) พืชรอง (Companion crop) หมายถึง พืชที่ปลูกรวมกับพืชหลัก ซึ่งอาจปลูกในลักษณะเปนพืช

แซม หรือพืชหมุนเวียนอยางใดอยางหนึ่ง จุดประสงคในการปลูกรอง เพื่อใหมีการใชพื้นที่วางระหวางแถว
ใหเกิดประโยชนมากที่สุด ขณะเดียวกันพืชที่ปลูกรองยังทําหนาที่ในการชวยคลุมดินดวย พืชรองเปนพืชที่ผู

ปลูกใหความสําคัญและเอาใจใสดูแลรักษานอยกวาพืชหลัก ไดแก ถั่วเขียว ถั่วลิสง ถั่วแดง ถั่วพุม และถั่ว

เหลือง เปนตน

(3) พืชยึดดิน (Sod crop) หมายถึง พืชที่มีการเจริญเติบโตแผประสานบนดิน ลักษณะเตี้ยเกือบชิด
ดิน เปนพืชที่ปลูกเพื่อวัตถุประสงคในการยึดดิน ปองกันการชะลางพังทลาย และปลูกเพื่อพักดินในระบบ

หมุนเวียน ไดแก พืชตระกูลหญา เชน หญาสวาซีแลนด หญาเบอรมิวดา หญาแพงโกลา หญานวลนอย หญา

มาเลเซีย และหญาเจาชู เปนตน ในบางกรณี พืชยึดดินอาจจําเปนตองใชหญาที่มีขนาดความสูงปานกลาง ซึ่ง
ใชไดผลดีกับดินบางชนิด เชน หญารูซี่ หญาซิกแนล หญาโรดส และหญากรีนแพนนิค เปนตน

ระบบการจัดการพืชแตละระบบ อาจมีการใชประเภทของพืชครบทั้ง 3 อยาง บางระบบอาจมีเพียง

2 อยาง และบางกรณีอาจมีใชเพียงชนิดเดียวเทานั้น ก็สามารถทําใหระบบการปลูกพืชนั้นครบวงจรได
ระบบการปลูกพืชที่สําคัญ และมีผลตอการอนุรักษดินและน้ํา ในพื้นการเกษตรอาศัยน้ําฝน สามารถแบงออก

ไดดังนี้

11.2.1. การปลูกพืชตามแนวระดับ (Contour cultivation system) คือ การปลูกพืชขนานกันไป

ตามแนวระดับ ขวางความลาดเทของพื้นที่ ปกติแลวจะตองมีการไถพรวนดินตามแนวระดับดวย เพื่อจะได

ปลูกพืชตามแนวระดับไดสะดวกและมีประสิทธิภาพในการอนุรักษดินและน้ํา มักนิยมปฏิบัติบนพื้นที่ที่มี
ความลาดเท 2-8 เปอรเซ็นต มีความลาดเทสม่ําเสมอและมีระยะของความลาดเทไมเกิน 100 เมตรความสําคัญ

ของการปลูกพืชตามแนวระดับตอการอนุรักษดินและน้ํา

(1) รองที่เกิดขึ้นจากการไถพรวนดินและปลูกพืช จะทําหนาที่เหมือนเขื่อนสกัดกั้น และลด
ความเร็วของน้ําที่ไหลบาบนผิวดินโดยตรง

(2) ทําใหเกิดที่กักเก็บน้ําบนผิวดินจํานวนมาก ถาดินมีการซึมซาบดี และมีความสามารถในการซึม

น้ําสูง จะเปนทําใหน้ําฝนที่ตกลงมาสวนใหญไหลซึมลงไปในดินไดมาก
(3) การไถพรวนดินและปลูกพืชตามแนวระดับนี้ ถาปฏิบัติบนพื้นที่ที่มีความลาดเทไมเกิน 8

เปอรเซ็นต จะลดการสูญเสียดินไดประมาณ 50 เปอรเซ็นตของดินที่สูญเสียจากการปลูกพืชขึ้นลงตามแนว

ลาดเท