Page 122 - หลักการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในเขตพัฒนาที่ดิน

117

พืช C และตองการแสงสวางมากเปนพืชหลัก แลวปลูกแซมดวยถั่วเหลือง ซึ่งเปนพืช C และตองการแสง
3
4
สวางนอยกวา แตอยางไรก็ตาม การปลูกพืชแซมทําใหมีความหนาแนนของพืชตอพื้นที่มีมากขึ้น เชน พื้นที่
ใบพืชมีมากขึ้น จึงปกคลุมดินไดทั่วถึง ปองกันมิใหแสงแดดสองถึงพื้นดินได เปนการควบคุมวัชพืชและ

พลังงานแสงแดดถูกใชเปนประโยชนมากขึ้น เชน การปลูกขาวโพดแซมดวยถั่วเขียว ทําใหพืชใชแสงแดดได

เปนประโยชนสูงขึ้น 50 เปอรเซ็นต เมื่อขาวโพดอายุ 30 วัน และประมาณ 46 เปอรเซ็นต เมื่อขาวโพดอายุ 63
วัน ถาเปรียบเทียบกับการปลูกขาวโพดอยางเดียว

(2) คารบอนไดออกไซด การปลูกพืชรวมกันทําใหพืชใชแกสคารบอนไดออกไซด ในขบวนการ

สังเคราะหอาหารอยางมีประสิทธิภาพ ยังไมมีรายงานวาพืชมีการแขงขันและแยงกาซคารบอนไดออกไซดใน

ขบวนการสังเคราะหอาหาร แตมีรายงานวา พืชที่มีลําตนสูงจะชวยบังลมทําใหพืชตนเตี้ยมีการเจริญเติบโตได
ดี เชน การปลูกถั่วเหลืองที่มีขาวโพด ซึ่งชวยบังลมทําใหถั่วเหลืองมีผลผลิตเพิ่มขึ้นประมาณ 25 เปอรเซ็นต

(3) ความอุดมสมบูรณของดิน การปลูกพืชแซมทําใหที่ดิน ธาตุอาหารที่มีอยูในดิน ความชื้นและ

ปุยที่ใสเพิ่มลงไปในดิน ถูกใชอยางมีประสิทธิภาพ อยางไรก็ตาม การปลูกพืชแซมก็มีผลตอความสมดุลของ

แรธาตุอาหารและความชื้นที่พืชดูดมาใช ทําใหผลผลิตของพืชหลักหรือพืชแซมลดลง แตมีรายไดเฉลี่ยการ
ขายผลผลิตเพิ่มขึ้น

(4) ปจจัยอื่นๆ เชน การจัดการไรนา การจัดระยะเวลาปลูก และระยะปลูกของพืชหลักและพืชแซม

ซึ่งมีผลตอผลผลิตของพืชหลักและพืชแซม นอกจากนี้พืชบางชนิดสามารถปลดปลอยสารพิษออกมาจาก
สวนตางๆ ของพืช ซึ่งมีผลตอการงอกและการเจริญเติบโตของพืชแซม เชน ยูคาลิปตัส และสนประดิพัทธ

ใบของพืชเหลานี้จะปลดปลอยสารพิษซึ่งมีผลตอการงอกของพืชแซม และมีรายงานวา แตงกวา และทอ จะ

ปลอยสารพิษออกจากราก ซึ่งจะยับยั้งการเจริญเติบโตของพืชที่ปลูกรวม (Palaniappan, 1985)
11.2.5. การปลูกพืชเหลื่อมฤดู (Relay cropping system) หมายถึง การปลูกพืชตอเนื่องคาบเกี่ยวกัน

โดยการปลูกพืชที่สอง (Relay crop) ระหวางแถวของพืชแรก ในขณะที่พืชแรกใหผลผลิตแลวแตยังไมแก

เต็มที่ สวนใหญการปลูกพืชเหลื่อมฤดูนี้ จะไมมีการไถพรวนและเตรียมดิน การปลูกพืชเหลื่อมฤดูก็เพื่อ
ตองการใชเวลา ความชื้นและปุยที่ตกคางอยูในดิน ขณะที่พืชแรกรกการเก็บเกี่ยวใหเปนประโยชนกับพืชที่

จะปลูกตามมาใหทันกับฤดูกาล นอกจากนี้ พืชแรกจะทําหนาที่เหมือนพืชพี่เลี้ยงใหกับพืชที่ปลูกตามมา

กลาวคือ ชวยเปนรมเงาและรักษาความชื้นมิใหระเหยไปจากดินไดมาก อนึ่ง คําวา Relay cropping นี้ ผูเขียน

บางทานอาจแปลวาการปลูกพืชตอเนื่อง หรือการปลูกพืชแทรก ซึ่งก็มีความหมายและวิธีการปฏิบัติ
เชนเดียวกับการปลูกพืชเหลื่อมฤดูทุกประการ ความสําคัญของระบบการปลูกพืชเหลื่อมฤดูที่มีตอการ

อนุรักษดินและน้ํา

(1) ชวยลดการไถพรวนดิน โครงสรางของดินไมถูกรบกวน เพราะไมมีการไถพรวนและเตรียมดิน

บอยครั้ง เพื่อปลูกพืชพืชที่สอง จึงชวยอนุรักษดินและน้ํา
(2) ลดจํานวนวันที่หนาดินวางเปลาโดยไมมีพืชปกคลุมดิน จึงชวยรักษาความชื้น ลดการชะลาง

พังทลายของดิน