Page 27 - การไถกลบตอซังเพื่อลดต้นทุนการผลิตข้าว ตำบลคลองควาย อำเภอสามโคก จังหวัดปทุมธานี

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

17

มาก มักพบคราบสนิมเหล็กในดินและที่ผิวน้ า เมื่อดินแห้งจะแตกระแหงเป็นร่องกว้างและลึกเมื่อขุดดิน
หรือยกร่องลึก จะพบสารสีเหลืองฟางข้าวกระจายอยู่ทั่วไป หรือพบชั้นดินเลนเหนียวหรือร่วนเหนียวปน
ทรายแป้ง ชั้นดินเลนนี้เมื่อแห้งมีปฏิกิริยาดินเป็นกรดจัดมาก ถึงเป็นกรดรุนแรงมาก มีค่าความเป็นกรด

เป็นด่างของดิน ต่ ากว่า 4.5
ดินเปรี้ยวจัดสามารถแบ่งได้เป็น 3 ชนิดใหญ่ๆ ดังนี้ คือ ดินเปรี้ยวจัดที่เป็นกรดรุนแรงมาก พบชั้น
ดินกรดก ามะถัน (หรือสารประกอบจาโรไซต์) ภายในระดับความลึก 50 เซนติเมตรจากผิวดิน มีเนื้อที่
725,520 ไร่ ดินเปรี้ยวจัดที่เป็นกรดรุนแรงปานกลาง พบชั้นดินกรดก ามะถัน (หรือสารประกอบจาโรไซต์)

ในช่วงระดับความลึก 50-100 เซนติเมตรจากผิวดิน มีเนื้อที่ 2,978,117 ไร่ และดินเปรี้ยวจัดที่เป็นกรด
รุนแรงน้อย พบชั้นดินกรดก ามะถัน (หรือสารประกอบจาโรไซต์) ในช่วงระดับความลึก 100-150
เซนติเมตร จากผิวดิน มีเนื้อที่ 1,861,710 ไร่

สภาพปัญหาของดินเปรี้ยวจัดมีค่าความเป็นกรดเป็นด่าง ต่ ากว่า 5.0 ซึ่งมีผลท าให้ความเป็น
ประโยชน์ของธาตุอาหารในดินลดลง ความเป็นกรดของดินจะเป็นอันตรายต่อพืชโดยตรง เมื่อดินมีค่า
ความเป็นกรดเป็นด่างต่ ามาก การแตกแขนงของรากจะถูกยับยั้งและในกรณีที่รุนแรงมากขึ้น ปลายรากจะ
ตาย พืชไม่สามารถเจริญเติบโตได้ ดินมักขาดแคลนธาตุอาหารไนโตรเจนและฟอสฟอรัส ซึ่งจ าเป็นต่อการ
เจริญเติบโตและการให้ผลผลิตของพืช เช่น ข้าวที่ปลูกไม่เจริญเติบโตเท่าที่ควร และให้ผลผลิตต่ ามาก

(200-300 กิโลกรัมต่อไร่) และเกิดการเป็นพิษของเหล็ก อะลูมินั่ม และแมงกานีส เช่น เมื่อสารละลายดินมี
เหล็ก 100-1,000 มิลลิกรัมต่อลิตร และความเข้มข้นของเหล็กในใบ 300-500 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม พบใบ
แก่เป็นจุดสีน้ าตาลเริ่มจากปลายใบถึงโคนใบ การเจริญเติบโตลดลง ข้าวแตกกอน้อย ผลผลิตลดลง หาก

สารละลายดินมีอะลูมินั่มมากกว่า 1 มิลลิกรัมต่อลิตร และความเข้มข้นของอะลูมินั่มในใบระยะแตกกอสูง
กว่า 300 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม อาการเป็นพิษปรากฏที่ใบแก่ เริ่มที่ปลายใบเป็นสีขาวลามมาหาโคนใบเป็น
สีขาวหรือเหลืองระหว่างสันใบ แผ่นใบบางส่วนเป็นจุดสีน้ าตาลแล้วตายเป็นหย่อมๆ และเมื่อดินมี
แมงกานีสที่สกัดได้สูง 20-25 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม ท าให้ต้นข้าวชะงักการแตกกอ ล าต้นแคระแกร็นแผ่นใบ

และก้านใบเกิดจุดสีน้ าตาล มักเกิดกับใบล่างๆ ของต้น
พื้นที่ดินเปรี้ยวจัดส่วนใหญ่ใช้ประโยชน์ในการท านาปลูกข้าว โดยการปรับปรุงแก้ไขความเป็นกรด
ของดินด้วยวัสดุปูนอัตราตามความต้องการปูนของดิน วัสดุปูนที่ใช้ในพื้นที่ดินเปรี้ยวจัดภาคกลางและภาค

ตะวันออก ได้แก่ ปูนมาร์ล ส่วนพื้นที่ดินเปรี้ยวจัดภาคใต้ ใช้หินปูนฝุ่น พื้นที่ยกร่องปลูกไม้ผล ไม้ยืนต้น
ใช้ปูนโดโลไมท์ ปรับปรุงแก้ไขความเป็นกรดจัดของดินก่อนปลูก
ขั้นตอนการจัดการดินเปรี้ยวจัดเพื่อปลูกข้าวให้ได้ผลผลิตสูงเริ่มต้นด้วยการเก็บตัวอย่างดิน
วิเคราะห์ เพื่อจะได้รู้ว่าดินเป็นกรดรุนแรงมากหรือน้อย วัดค่าความเป็นกรดเป็นด่างของดิน หาค่าความ
ต้องการปูนของดิน วิเคราะห์ปริมาณธาตุอาหาร ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม เพื่อน าไปหาอัตราปุ๋ย

ที่ต้องใช้ ตามโปรแกรมค าแนะน าการใช้ปุ๋ยรายแปลงแล้วใส่วัสดุปูนปรับปรุงดินตามอัตราที่ก าหนด
(ตามค่าความต้องการปูนของดิน) โดยหว่านปูนกระจายทั่วพื้นที่ ไถคลุกเคล้ากับดินหมักไว้อย่างน้อย 7 วัน
ในสภาพดินชื้น เพื่อให้ปูนท าปฏิกิริยาสะเทินกรดในดิน ความรุนแรงของกรดจะลดลง (ค่าความเป็นกรด

เป็นด่างสูงขึ้น) การใช้วัสดุปูนทางการเกษตรแก้ความรุนแรงของกรดในดิน จึงเป็นวิธีที่ง่าย สะดวกและ
ได้ผลรวดเร็วที่สุด ส าหรับอัตราปูนที่แนะน าให้ใช้นั้นแตกต่างไปตามระดับความรุนแรงของกรดในดิน
โดยดินเปรี้ยวจัดที่เป็นกรดรุนแรงน้อย ค่าความเป็นกรดเป็นด่างประมาณ 4.6-5.0 ใส่ปูนอัตรา 0.5 ตัน
ต่อไร่ ดินเปรี้ยวจัดที่เป็นกรดรุนแรงปานกลาง ค่าความเป็นกรดเป็นด่างประมาณ 4.0–4.5 ใส่ปูนอัตรา