Page 25 - การไถกลบตอซังเพื่อลดต้นทุนการผลิตข้าว ตำบลคลองควาย อำเภอสามโคก จังหวัดปทุมธานี

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

15

พิสิฐ (2549) รายงานว่า การเผาตอซังและฟางข้าว มีผลกระทบอย่างมากต่อการท าลาย
โครงสร้างดิน จุลินทรีย์ และสิ่งมีชีวิตที่เป็นประโยชน์ในดิน เพราะความร้อนก่อให้เกิดผลเสียต่อทรัพยากร
ดิน ดังนี้

1) ท าให้โครงสร้างของดินเปลี่ยนแปลงไป เนื้อดินจับตัวแน่นและแข็ง ท าให้รากพืชแคระแกร็น
ไม่สมบูรณ์ อ่อนแอ ความสามารถในการหาอาหารของรากพืชลดลง รวมถึงมีผลท าให้เชื้อโรคพืชสามารถ
เข้าท าลายได้ง่าย
2) สูญเสียอินทรียวัตถุและธาตุอาหารในดิน คือเมื่ออินทรียวัตถุในดินถูกเผา จะกลายเป็น

ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ เกิดการสูญหายไปในชั้นบรรยากาศ และธาตุอาหารจะเปลี่ยนสภาพให้อยู่ในรูปที่
สามารถสูญเสียไปจากดินได้โดยง่าย
3) ท าลายจุลินทรีย์และแมลงที่เป็นประโยชน์ในดิน ท าให้ปริมาณ และกิจกรรมของจุลินทรีย์

ในดินลดลง รวมถึงตัวอ่อนของแมลงศัตรูพืช เช่น ตัวห้ า ตัวเบียน ที่อาศัยอยู่ในดินหรือตอซังพืช รวมทั้ง
จุลินทรีย์ที่สามารถควบคุมโรคพืชก็จะถูกท าลายจากการเผาไปด้วย
4) สูญเสียน้ าในดิน การเผาตอซังพืชท าให้ผิวดินมีอุณหภูมิสูงถึง 90 องศาเซลเซียส น้ าในดิน
จะระเหยสู่บรรยากาศอย่างรวดเร็ว ท าให้ความชื้นของดินลดลง ท าให้ดินแห้งแข็งเพิ่มมากขึ้น
5) ท าให้เกิดฝุ่นละออง เถ้าเขม่า และก๊าซหลายชนิด ที่ก่อให้เกิดมลพิษ เป็นอันตรายต่อ

สุขภาพ และบดบังทัศนวิสัยการคมนาคม
พงษ์พันธ์ (2549) รายงานว่า สาเหตุที่เกษตรกรทั่วไปนิยมเผาตอซัง คือ เป็นการท าลายโรคและ
แมลงที่อาศัยอยู่ในฟางข้าว ซึ่งเป็นผลพลอยได้จากการลดค่าใช้จ่ายในการซื้อสารเคมีป้องกันก าจัดโรค

แมลงและเป็นการท าลายแหล่งซุกซ่อนของหนูอีกด้วย อีกทั้งยังเป็นการประหยัดค่าใช้จ่ายเนื่องจากหาก
จัดการในรูปแบบอื่นต้องมีการใช้แรงงานและลงทุนสูง และในพื้นที่ที่มีการจัดระบบการปลูกพืชหมุนเวียน
เมื่อมีการไถกลบหลังการเก็บเกี่ยวแล้วปลูกพืชต่อจะมีผลต่อการแปรสภาพของธาตุอาหารพืช เช่น
กระบวนการ immobilization ซึ่งกระบวนการนี้ธาตุอาหารพืชในรูปอนินทรีย์จะถูกแปรสภาพเป็นรูป

สารอินทรีย์ เช่น ในกรณีของธาตุไนโตรเจน เมื่ออนินทรีย์ไนโตรเจนถูกแปรสภาพเป็นอินทรีย์ไนโตรเจน
ท าให้ธาตุไนโตรเจนอยู่รูปที่ไม่เป็นประโยชน์ต่อพืช พืชเกิดการขาดธาตุไนโตรเจน
ในทางกลับกัน การเผาฟางข้าวมีผลกระทบต่อระบบนิเวศน์ท าให้เกิดปัญหามลภาวะและส่งผล

กระทบต่อการจราจร ด้านความอุดมสมบูรณ์ของดินการเผาตอซังและฟางข้าวจะท าให้เกิดการสูญเสีย
ไนโตรเจนร้อยละ 93 ฟอสฟอรัสและโพแทสเซียม สูญเสียร้อยละ 20 โดยทั่วไปผลผลิตของข้าว 5 ตัน ต้อง
ใช้ปริมาณธาตุอาหารจากดินส าหรับการเจริญเติบโต ดังนี้ ไนโตรเจน 150 กิโลกรัม ฟอสฟอรัส20 กิโลกรัม
โพแทสเซียม 150 กิโลกรัมและก ามะถัน 20 กิโลกรัม ธาตุอาหารพืช เหล่านี้จะสะสมอยู่ในส่วนต่าง ๆ ของ
ต้นข้าว แต่ปริมาณธาตุอาหารในตอซังข้าวและฟางข้าวหลังจากเก็บเกี่ยวในแต่ละท้องที่มีความแตกต่างกัน

ออกไปขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่างเช่น ปุ๋ยที่ใส่ คุณภาพของน้ าชลประทาน พันธุ์ข้าวและฤดูกาล ดังนั้นการ
เผาตอซังและฟางข้าวจึงนับว่าเป็นการสูญเสียอย่างมาก

3.4 สถานการณ์ตอซังและฟางข้าว
รัชนี (2554) พบว่า ถ้าน าสัดส่วนตอซังและฟางข้าวของส านักงานสิ่งแวดล้อมภาคที่ 1 มาค านวณ

จากพื้นที่ปลูกข้าว ในปี 2553 พบว่า พื้นที่นาข้าว 72.62 ล้านไร่ จะมีฟางข้าวเฉลี่ยประมาณปีละ 28.82
ล้านตัน และมีตอซังข้าวที่ตกค้างอยู่ในนาข้าว 18.88 ล้านตัน รวม 47.62 ล้านตัน โดยในภาค
ตะวันออกเฉียงเหนือมีปริมาณฟางข้าวและตอซังมากที่สุด คือจ านวน 23.25 ล้านตัน รองลงมาคือ