Page 15 - การศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการผ่านการรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วม

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
6

ของสหภาพยุโรป เพื่อให้ประเทศไทยสามารถส่งสินค้าเกษตรอินทรีย์เข้าสหภาพยุโรปได้โดยตรง
ในส่วนของ ASEAN ประเทศไทยได้เข้าร่วมก าหนดมาตรฐานเกษตรอินทรีย์อาเซียน (ASEAN
Standard on Organic Agriculture, ASOA) และขณะนี้อยู่ระหว่างการเทียบเคียงมาตรฐานไทยกับ
มาตรฐานอาเซียน รวมทั้งจัดท าระบบยอมรับซึ่งกันและกัน (อนุรักษ์, 2560)

อย่างไรก็ตามการรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ สามารถจ าแนกได้ใน 2 แนวทาง คือ
แนวทางที่ 1) ตามความต้องการของตลาดหรือผู้บริโภค เป็นสิ่งกระตุ้นให้เกิดการผลิต ซึ่งต้องมีผู้ให้
การรับรองระบบการผลิต ซึ่งเป็นที่รู้จักกันมานานกว่า 50 ปี เรียกว่า “หน่วยตรวจรับรองบุคคลที่
สาม” การกล่าวอ้างหรือติดฉลากสินค้าเป็นเกษตรอินทรีย์นั้นจะต้องปฏิบัติตามหลักการเกษตร

อินทรีย์ หรือมีมาตรฐานเป็นกรอบในการปฏิบัติ จึงท าให้สินค้าเกษตรอินทรีย์สามารถค้าขายได้ทั่วโลก
แนวทางที่ 2) ตามการขับเคลื่อนจากเกษตรกรผู้ผลิตเองที่ต้องการพัฒนาคุณภาพชีวิต สิ่งแวดล้อม
ความมั่นคงทางอาหาร เช่น แนวทางเศรษฐกิจพอเพียง ท าเพื่อครอบครัวและเหลือขายบริเวณ
ใกล้เคียงโดยไม่จ าเป็นที่ต้องขอการรับรองทุกกรณี ตามที่ FAO เรียกว่า เกษตรอินทรีย์ไม่ขอรับรอง

และระบบการรับรองระบบใหม่ที่เรียกว่าการรับรองแบบมีส่วนร่วม พี จี เอส (FAO/WHO Codex
Alimentaries Commission, 2007)
มูลนิธิเกษตรอินทรีย์ไทย (2560) ได้กล่าวว่าปัจจุบันมีระบบการขอรับรองเกษตรอินทรีย์

ได้ 2 ระบบ ได้แก่ 1) ระบบการรับรองโดยบุคคลที่สาม หรือหน่วยตรวจรับรอง (Third party
Certification Body ; CB) และ 2) ระบบการรับรองแบบมีส่วนร่วม (Participatory Guarantee
Systems, PGS)
ระบบการตรวจรับรองโดยหน่วยตรวจรับรอง ได้ถูกพัฒนามามากกว่า 50 ปี มาแล้ว ท า
ให้สินค้าเกษตรอินทรีย์ขายไปได้ทั่วโลก แต่ระบบนี้มุ่งรับรองรายสินค้า ไม่ได้เป็นค าตอบของเกษตร

อินทรีย์ทุกระบบ เพราะมุ่งเน้นขายให้ตลาดที่ไกลจากผู้ผลิต หรือเป็นการส่งออก ระบบรับรอง
มีค่าใช้จ่ายสูง มีระบบที่ซับซ้อน ให้ความส าคัญกับการบันทึกและมีเอกสารมากมาย จึงเป็นข้อจ ากัด
ส าหรับเกษตรกรรายย่อยที่ท าเกษตรอินทรีย์แบบพื้นบ้าน ซึ่งมีผลผลิตหลากหลายชนิดในปริมาณ

ไม่มาก เป็นการท าเกษตรอินทรีย์ด้วยจิตวิญญานและเป็นวิถีชีวิตการอยู่ร่วมกับธรรมชาติสิ่งแวดล้อม
ท าให้เกษตรกรเหล่านี้ตกจากการส ารวจหรือไม่สามารถเข้าสู่ตลาดได้ บางรายล้มเลิกไป
การรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วม (Participatory Guarantee
Systems ; PGS) หรือ พี จี เอส หมายถึงระบบการรับรองเกษตรอินทรีย์โดยชุมชนตามหลักการและ

มาตรฐานเกษตรอินทรีย์สากล ด้วยการมีส่วนร่วมอย่างเข้มแข็งและต่อเนื่องของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียของ
ชุมชน ภายใต้การสร้างพื้นฐาน ความไว้วางใจซึ่งกันและกัน การเป็นเครือข่ายทางสังคม และการ
แลกเปลี่ยนเรียนรู้ (IFOAM, 2014; 2015) ในทางปฏิบัติการตรวจรับรองแบบมีส่วนร่วมเกิดมานาน
แล้วอย่างไม่เป็นทางการประมาณปีพ.ศ.2513 (ค.ศ.1970) หรือประมาณ 40 ปีเศษ พี จี เอส

มีจุดเริ่มต้นอย่างเป็นทางการจากที่ประชุมเชิงปฏิบัติการ“The First International Workshop on
Alternative Certification” เมื่อปีพ.ศ.2547 (ค.ศ.2004) ที่เมือง Torres ประเทศบราซิลจัดโดย
สมาพันธ์เกษตรอินทรีย์นานาชาติ (IFOAM) ร่วมกับ MAELA (The Latin American
AgroecologyMovement) ที่ประชุมมีมติให้มีการแต่งตั้งคณะท างาน (take force) เพื่อจัดท า

รายละเอียดเกี่ยวกับหลักการและแนวทางปฏิบัติส าหรับพีจีเอสเพื่อให้เป็นทางเลือกหนึ่งของเกษตรกร