Page 19 - การศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อการผ่านการรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์แบบมีส่วนร่วม
P. 19
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
10
2. ก าหนดวิธีการในการควบคุมตรวจสอบผู้ผลิตให้ปฏิบัติตามมาตรฐานและ
กฏเกณฑ์ที่ก าหนดให้สอดคล้องกับสภาพการผลิต ขนาดฟาร์ม และเศรษฐกิจ-สังคมของแต่ละท้องถิ่น
3. ก าหนดขั้นตอนกระบวนการให้การรับรองการผลิต “เกษตรอินทรีย์” โดยการ
มีส่วนร่วมตัดสินจากคณะกรรมการกลุ่ม วิธีการตรวจฟาร์มให้กับเกษตรกรเป็นการเรียนรู้ร่วมกันใน
การปฏิบัติให้สอดคล้องกับมาตรฐาน และเกษตรกรต้องร่วมกระบวนการกลุ่มตลอดเพื่อพัฒนาจน
ได้รับการรับรอง
การสร้างความเชื่อมั่นต่อ พี จี เอส นั้น กลุ่มผู้ผลิตจะต้องแสดงความเชื่อมั่นแก่
ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียตลอดห่วงโซ่อุปทาน รวมทั้งแสดงความโปร่งใสตลอดกระบวนการรับรองโดยท า
ระบบการควบคุมภายใน ได้แก่ การมีเอกสารเป็นลายลักษณ์อักษร มีความเข้มแข็งของกลุ่ม สมาชิกมี
ส่วนร่วมในกิจกรรมของกลุ่ม เช่น การเข้าร่วมประชุมกลุ่ม พบปะตรวจเยี่ยมแปลงผลิตหมุนเวียนกัน
ทุกฟาร์มมีความโปร่งใส และสามารถตรวจสอบได้ทั้งกระบวนการ การจัดให้มีวันผู้บริโภคพบผู้ผลิต
หรือให้ผู้บริโภคสามารถตรวจสอบย้อนกลับได้จากทะเบียน ผู้ได้รับการรับรองในระบบสื่อสารสนเทศ
ขององค์กรจัดระบบ เพื่อให้ผู้บริโภคทั่วไปสามารถตรวจสอบได้ถึงวิธีการผลิตและกระบวนรับรอง
ฟาร์ม นอกจากนี้สามารถสร้างความเชื่อมั่นด้วยระบบการตรวจเยี่ยมฟาร์มโดยกลุ่มแต่งตั้งคณะ
ผู้ตรวจเยี่ยมเพื่อน และมีหน้าที่ตรวจสอบกันเอง และการมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย
เป็นเครือข่ายสังคมของท้องถิ่น ภายใต้ความเชื่อมั่นซึ่งกันและกัน ซึ่งอาจมีที่ปรึกษากลุ่มหรือผู้บริโภค
เข้าร่วมตรวจด้วย รูปแบบการตรวจไม่ใช่การจับผิดหรือตรวจตามข้อก าหนดเท่านั้น แต่เป็นการ
ตรวจสอบความเข้าใจในมาตรฐานและวิธีปฏิบัติในฟาร์ม และแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันถึงแนวทางการ
ปฏิบัติที่สอดคล้องกับมาตรฐาน ฟาร์มหรือสถานที่ผลิต ต้องได้รับการตรวจอย่างน้อยปีละ 1-2 ครั้ง
ขึ้นอยู่กับลักษณะการผลิต และมีการตรวจติดตามโดยไม่แจ้งให้ทราบล่วงหน้าการตรวจฟาร์มโดย
คณะกรรมการตรวจเยี่ยมฟาร์มอย่างน้อย 3 คน ซึ่งในแต่ละครั้งเลือกกรรมการตรวจที่ไม่มีผลประโยชน์ทับ
ซ้อน เช่น ไม่ตรวจฟาร์มตนเอง ไม่ตรวจญาติพี่น้อง ควรตรวจข้ามหมู่บ้าน ควรเชิญที่ปรึกษาหรือ
นักวิชาการร่วมตรวจ และเจ้าของฟาร์มจะต้องอยู่ร่วมระหว่างการตรวจฟาร์มของตนเองด้วย ผู้ตรวจ
ฟาร์มไม่มีอ านาจหน้าที่ตัดสินการให้การรับรอง ต้องน าผลการตรวจเข้าที่ประชุมกลุ่มให้
คณะกรรมการให้การรับรองตัดสินใครควรผ่านหรือใครจะต้องปรับปรุง จึงอาจกล่าวได้ว่า พี จี เอส
เป็นการควบคุมโดยสังคม ซึ่งจะเชื่อถือได้ก็ต่อเมื่อ 1) เกษตรกรผู้ผลิตมีความเป็นเจ้าของโครงการ
ร่วมกัน ร่วมรับผิดชอบในระบบร่วมกัน เช่น การปูองกันการปนเปื้อนสารเคมีสังเคราะห์ หากมีองค์กร
ภายนอกตรวจพบสารเคมีตกค้างในผลผลิต อาจถูกถอนใบอนุญาตทั้งกลุ่มหากกลุ่มไม่มีค าชี้แจงหรือ
เพิกเฉยไม่แก้ไข 2) กลุ่มผู้ผลิตมีการตกลงกฎ กติกา บทลงโทษกันก่อน หากไม่ปฏิบัติตามมาตรฐาน
3) การไม่ผ่านการตรวจประเมินไม่ได้หมายความว่าท าผิด แต่เป็นการให้ผู้ผลิตต้องเรียนรู้เพื่อ
พัฒนาการผลิตให้สอดคล้องกับมาตรฐาน นอกจากนี้เกษตรกรต้องแสดงเจตจ านงการปฏิบัติตาม
มาตรฐานเกษตรอินทรีย์ของกลุ่ม ซึ่งมีวิธีปฏิบัติที่หลากหลาย เช่น 1) การจัดท าแผนการผลิตเป็น
เอกสาร เนื่องจากแสดงกิจกรรมในฟาร์ม ตรวจสอบได้ง่าย 2) การตอบแบบสอบถามตามข้อก าหนด
ในมาตรฐาน เพื่อใช้ประเมินฟาร์มเกษตรกร มีค าถามทุกข้อตามข้อก าหนด เป็นการทบทวนการท า
ตามมาตรฐานที่ดี 3) การท าสัญญาหรือปฏิญญาของผู้ผลิต ซึ่งอาจเป็นสัญญาเดี่ยวหรือกลุ่มที่มีการ
เซ็นชื่อต่อกันในการปฏิบัติตามมาตรฐานและกฏกติกาของกลุ่ม และมีบันทึกการตรวจประเมินฟาร์ม
