Page 60 - การจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ โครงการขยายผลโครงการหลวงวาวี บ้านดอยช้าง หมู่ 3 ตำบลวาวี อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย
P. 60
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
44
ในการพิจารณา เลือกมาตรการอนุรักษ์ดินและน้่าที่เหมาะสมนั้น ใช้หลักพิจารณาจาก
การปรับลดค่าปัจจัยเหล่านี้ ซึ่งเมื่อค่านวณผลลัพธ์ออกมาแล้ว ควรมีค่าการสูญเสียดินลดลงอยู่ในระดับที่
ยอมรับได้
A ค่าการสูญเสียดิน (soil loss) หน่วยวัดที่ใช้เป็น ตันต่อเฮคแตร์ต่อปีสามารถแปลง
หน่วยเป็นตันต่อไร่ต่อปีหรือ มิลลิเมตรต่อปีโดย
เฮคแตร์ = 6.25 ไร่
ถ้าความหนาแน่นเฉลี่ยของดิน = 1.3 ดังนั้น แปลงหน่วยเป็นมิลลิเมตรจึง
เท่ากับ (หน่วยเป็นตันต่อเฮคแตร์) หารด้วย 13
R factor ค่าปัจจัยการกัดกร่อนของฝน คือ ปัจจัยของฝนในปีปกติเป็นผลรวมรอบปี
ของผลคูณระหว่างพลังงานจลน์ของฝนที่ตกแต่ละครั้งกับอัตราการตกของฝน ในช่วงที่ฝนตกมีพลังงาน
จลน์สูงสุด คือ ช่วงความหนาแน่นของฝนที่เวลา 30 นาที จึงเรียกพลังงานจลน์ของฝนว่า EI30 และน่ามา
สร้างเป็นสมการหาค่า R factor ส่าหรับประเทศไทย โดยมนูและคณะ (2527) ได้สร้างสมการเพื่อใช้
ประเมินค่า R factor ขึ้นมาหลายสมการ มีทั้งจากค่า EI30และ KE>1 ค่า EI30 เป็นค่าที่เหมาะสมกับ
ปริมาณฝนของประเทศไทย คือ
R = 0.4669 X – 12.1415 (r = 0.9482)
เมื่อ R = ค่าปัจจัยการกัดกร่อนของฝน (ตันต่อเฮกแตร์ต่อปี)
X = ปริมาณฝนเฉลี่ยรายปี (มิลลิเมตรต่อปี)
K factor ค่าปัจจัยความคงทนของดิน คือ ปัจจัยความคงทนต่อการกร่อนของดิน
เป็นค่าตัวเลข ค่าน้อยที่สุดตั้งแต่ 0.04 ส่าหรับดินที่ยากต่อการกร่อน จนถึง 0.6 ส่าหรับดินที่ง่ายต่อการ
กร่อนที่สุด ค่า K ได้จากการศึกษาในแปลงทดลองมาตรฐาน ค่านวณปริมาณดินแล้วหารด้วยค่า R ของฝน
ที่ตกแต่ละครั้ง
C factor ค่าปัจจัยของการจัดการพืช C factor ของวิธีการปลูกพืชหนึ่งๆ เป็นค่าที่
แสดงความหมายถึง สัดส่วนของการสูญเสียดินระหว่างวิธีการจัดการปลูกพืชนั้น กับแปลงทดลอง
มาตรฐาน ในสภาพแวดล้อม และชนิดของดินเหมือนกับที่ใช้หาค่า K factor เป็นค่าตัวเลขไม่มีหน่วย ค่า
น้อยที่สุดตั้งแต่ 0.001 ส่าหรับป่าไม้ธรรมชาติที่ปกคลุมเต็มพื้นที่จนถึง 1 ส่าหรับแปลงทดลองมาตรฐานซึ่ง
ไม่มีสิ่งปกคลุมดิน วิธการปลูกพืชทุกชนิด มีค่า C factor น้อยกว่า 1
P factor ค่าปัจจัยของมาตรการอนุรักษ์ดินและน้่า P factor เป็นค่าแสดงสัดส่วน
ของการสูญเสียดินระหว่างมาตรการอนุรักษ์ดินและน้่าหนึ่งๆ กับแปลงทดลองมาตรฐานที่มีการไถพรวน
ขึ้น ลง ตามความลาดเอียง และปล่อยว่างไม่มีพืชปกคลุม เป็นค่าตัวเลขไม่มีหน่วยค่าน้อยที่สุดตั้งแต่ 0.1
ส่าหรับขั้นบันไดดิน (terracing) จนถึง 1 สาหรับแปลงทดลองมาตรฐาน มาตรการอนุรักษ์ดินและน้่าทุก
ประเภท มีค่า P factor น้อยกว่า 1 และเปลี่ยนแปลงตามความลาดเอียงของพื้นที่ถ้าใช้หลายมาตรการ
ผสมผสานร่วมกัน การประเมินให้น่าค่า P ของแต่ละมาตรการมาคูณกัน
