Page 63 - การจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ โครงการขยายผลโครงการหลวงวาวี บ้านดอยช้าง หมู่ 3 ตำบลวาวี อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
47

หมายเหตุ ในกรณีที่ต้องการหาปริมาณน้่าไหลบ่าในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่งให้เอา
พื้นที่มีหน่วยเป็นเฮกตาร์คูณกับปริมาณน้่าไหลบ่าจะได้เป็นปริมาตรน้่าไหลบ่ามีหน่วยเป็นลูกบาศก์เมตร

(ไชยสิทธิ์, 2556)

ไชยสิทธิ์และอุทิศ (2538) ศึกษาการจัดการพื้นที่ลาดชันเพื่อการเกษตรแบบยั่งยืน ในเขต
ภาคเหนือของประเทศไทย ซึ่งได้ด่าเนินการตั้งแต่ปี พ.ศ. 2533 - 2537 ณ พื้นที่โครงการพัฒนาดอยตุง

จังหวัดเชียงราย พบว่ามาตรการอนุรักษ์ดินและน้่า โดยใช้แถบของกระถินผสมมะแฮะ (Alley cropping)
และมาตรการจัดท่าคูรับน้่าขอบเขา (Hillside ditch) สามารถลดอัตราน้่าไหลบ่าได้ 52 และ 64
เปอร์เซ็นต์ เมื่อเปรียบเทียบกับวิธีการที่ไม่มีมาตรการอนุรักษ์ดินและน้่า (ปริมาณน้่าไหลบ่า 108 และ 78
ลูกบาศก์เมตร ต่อไร่ต่อปี เปรียบเทียบกับ 222.8 ลูกบาศก์เมตรต่อไร่ต่อปี) สามารถลดปริมาณการสูญเสีย
ดินได้ 82 และ 84 เปอร์เซ็นต์ เมื่อเปรียบเทียบกับวิธีการที่ไม่มีมาตรการอนุรักษ์ดินและน้่า (ปริมาณการ

สูญเสียดิน 4.8 และ 1.5 ตันต่อไร่ต่อปี เปรียบเทียบกับ 27.4 ตันต่อไร่ต่อปี) และผลผลิตของข้าวไร่ที่ปลูก
ในพื้นที่ที่มีการจัดท่ามาตรการอนุรักษ์ดินและน้่าทั้ง 2 มาตรการไม่แตกต่างกันกับวิธีการที่ไม่มีมาตรการ
อนุรักษ์ดินและน้่า ถึงแม้จะมีการสูญเสียพื้นที่ไปบางส่วนในการจัดท่ามาตรการอนุรักษ์ดินและน้่า และจาก

การเปรียบเทียบมาตรการอนุรักษ์ดินและน้่า โดยใช้แถบของกระถินผสมมะแฮะ และคูรับน้่าขอบเขา
พบว่า ปริมาณน้่าไหลบ่า ปริมาณการสูญเสียดินและผลผลิตของข้าวไร่ จากทั้งสองมาตรการไม่แตกต่างกัน
นอกจากนี้ ทนงศักดิ์และคณะ (2557) ได้ศึกษาระยะห่างที่เหมาะสมของคูรับน่้าขอบเขา เพื่อ
การอนุรักษ์ดินและน่้าบนพื้นที่สูง ในชุดดินหนองมด (Nm) กลุ่มชุดดินที่ 29 พื้นที่อ่าเภอแม่สรวย จังหวัด

เชียงราย พบว่าคันคูรับน้่าขอบเขาระยะห่างในแนวดิ่ง 4.5 เมตร มีการสูญเสียตะกอนดินมากที่สุดคิดเป็น
ปริมาณธาตุอาหารเท่ากับ 62.29 กิโลกรัม รองลงมาคือ ระยะห่างในแนวดิ่ง 4.0 เมตร มีการสูญเสีย
ตะกอนดินเป็นปริมาณธาตุอาหารเท่ากับ 29.88 กิโลกรัม ระยะห่างในแนวดิ่ง 3.5 เมตร มีการสูญเสีย
ตะกอนดินเป็นปริมาณธาตุอาหารเท่ากับ 23.67 กิโลกรัม และระยะห่างในแนวดิ่ง 3.0 เมตร มีการสูญเสีย

ตะกอนดินเป็นปริมาณธาตุอาหารเท่ากับ 11.95 กิโลกรัม แสดงให้เห็นว่ามาตรการอนุรักษ์ดินและน้่า โดย
วิธีกล หากก่าหนดให้ระยะห่างในแนวดิ่งของคันดินน้อย ส่งผลให้มีการสูญเสียตะกอนดินลดต่่าลงได้

3.7 การจัดการดินส าหรับการปลูกพืชบนพื้นที่สูง

พื้นที่ภาคเหนือตอนบน ส่วนใหญ่เป็นสภาพที่ดอนเขตอาศัย น้่าฝน เกษตรกรในเขตนี้มีมากกว่า
เขตชลประทาน นิยมปลูกพืชเชิงเดี่ยว โดยเฉพาะข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ท่าให้มักประสบปัญหารายได้ต่่า ขาด
ความมั่นคงในอาชีพเกษตรกรรม ชุมชนขาดความเข้มแข็ง มีคุณภาพชีวิต ไม่ดีและก่อให้เกิดมลภาวะต่อ

สภาพแวดล้อมมากมาย โดยเฉพาะขาดการเอาใจใส่ด้านอนุรักษ์ดินและน้่าในพื้นที่ ลาดชันและพื้นที่สูง
(สมชาย, 2559)

3.7.1 การจัดการเพื่อให้เหมาะสมส่าหรับการปลูกพืช
1) การอนุรักษ์ดินและน้่า เพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน ควรผสมผสานวิธีกลและ

วิธีทางพืช วิธีกล ได้แก่ การท่าคันดิน ขั้นบันไดดิน คันคูแบนน้่า ทางระบายน้่า บ่อดักตะกอน หรือบ่อน้่า