Page 58 - การจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ โครงการขยายผลโครงการหลวงวาวี บ้านดอยช้าง หมู่ 3 ตำบลวาวี อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
42

กว่าเพียง 7 ถึง 11 เปอร์เซ็นต์ เท่านั้น การจัดท่ามาตรการอนุรักษ์ดินและน้่า จะมีผลดีต่อการใช้ประโยชน์
ที่ดิน ต่อเนื่องต่อไปในระยะยาว การจัดท่าระบบอนุรักษ์ดินและน้่า โดยเฉพาะมาตรการวิธีกล สามารถใช้

พื้นที่ที่สูญเสียไปจากการท่ามาตรการฯ น่ามาปลูกไม้ผลอยู่บนระบบอนุรักษ์ฯได้อีก และการเจริญเติบโต
ของไม้ผล (ต้นพลับ) ด้านต่าง ๆ จะดีกว่าเมื่อเปรียบเทียบกับวิธีการที่ไม่มีมาตรการอนุรักษ์ดินและน้่า การ
ปลูกพืชไร่หรือพืชเศรษฐกิจอื่น ๆ ดังเช่น พืชผักและไม้ผลในพื้นที่ที่ได้จัดท่ามาตรการอนุรักษ์ดินและน้่า
การปลูกพืชที่มีอายุสั้นและมีผลตอบแทนที่ดีและสามารถปลูกได้หลายครั้งต่อปี ประกอบกับการปลูกไม้ผล

ที่สามารถให้ผลผลิตได้รวดเร็วในระยะสั้นและเป็นไม้ผลที่สามารถดูแลรักษาได้ง่าย มีความทนทานมาปลูก
เสริมในระบบอนุรักษ์ดินและน้่าจะท่าให้มีผลตอบแทนต่อพื้นที่ที่ดีขึ้นทั้งในระยะสั้นและระยะยาว
ภรภัทรและคณะ (2559) ได้ทดลองเชิงสาธิตและการยอมรับการใช้หญ้าแฝกและพืชอนุรักษ์
ร่วมกับข้าวโพดแบบเกษตรกรมีส่วนร่วมในระบบอนุรักษ์ดินและน้่าที่เหมาะสมในเขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้่ากึ้น

ต่าบลบ่อแก้ว อ่าเภอนาหมื่น จังหวัดน่าน พบว่า วิธีการที่มีคันคูรับน้่าขอบเขาร่วมกับแถบหญ้าแฝก และ
วิธีการที่มีคันคูรับน้่าขอบเขาร่วมกับแถบหญ้าแฝกร่วมกับปลูกถั่วพุ่มด่าเหลื่อมฤดู ท่าให้ความหนาแน่น
รวมของดินลดลงจาก 1.30 เป็น 1.22 และจาก 1.35 เป็น 1.20 กรัมต่อลูกบาศก์เซนติเมตร ส่วนวิธีที่ไม่มี
ระบบอนุรักษ์ดินและน้่าท่าให้ความหนาแน่นรวมของดินเพิ่มขึ้น นอกจากนี้วิธีการที่มีคันคูรับน้่าขอบเขา

ร่วมกับแถบหญ้าแฝกยังสามารถป้องกันการสูญเสียดินได้เป็นอย่างดี โดยเฉลี่ย 3 ปี วิธีการดังกล่าว มี
ปริมาณการสูญเสียดินต่่าสุด 456.02 กิโลกรัมต่อไร่ ในขณะที่วิธีที่ไม่มีระบบอนุรักษ์ดินและน้่าปริมาณการ
สูญเสียดินสูงสุด 680.11 กิโลกรัมต่อไร่ นอกจากนี้เกษตรกรยอมรับวิธีการที่มีคันคูรับน้่าขอบเขาร่วมกับ

แถบหญ้าแฝกร่วมกับปลูกถั่วพุ่มด่าเหลื่อมฤดูในแปลงข้าวโพด ทั้งนี้เนื่องจากผลผลิตข้าวโพด มีแนวโน้ม
สูงขึ้น และมีรายได้เพิ่มขึ้นจากการขายถั่วพุ่มด่า
ศรัญณุพงษ์ (2561) ศึกษามาตรการอนุรักษ์ดินและน้่า ในแปลงมะคาเดเมีย ที่มีผลต่อการ
สูญเสียดินและความชื้นของดินบนพื้นที่สูง ในเขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้่าแม่จันตอนบน ต่าบลแม่สลองนอก
อ่าเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย พบว่า มาตรการอนุรักษ์ดินและน้่า โดยการใช้คูรับน้่าขอบเขา VI 4

เมตร ร่วมกับการปลูกหญ้าแฝกด้านนอกคูรับน้่าขอบเขา ส่งผลให้สมบัติทางกายภาพของดินดีขึ้น โดยมีค่า
ความหนาแน่นรวมของดินลดลงต่่าที่สุด ความพรุนรวมของดินและปริมาณน้่าในดินมีค่าเพิ่มสูงขึ้น ปริมาณ
การสูญเสียดินเฉลี่ยต่่าสุด สามารถลดปริมาณตะกอนดินได้ 54.87 เปอร์เซ็นต์ของตะกอนดิน และยัง

ส่งผลให้มะคาเดเมียมีการเจริญเติบโตดีกว่าการปลูกมะคาเดเมียในแปลงที่ไม่มีมาตรการอนุรักษ์ดินและน้่า
กมลทิพย์และคณะ (2559) ได้ศึกษาระบบการปลูกพืชเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้่าที่เหมาะสม ในชุดดิน
ปราณบุรี เพื่อการผลิตสับปะรดในจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ พบว่า การปลูกหญ้าแฝกสายพันธุ์สงขลา 3
จ่านวน 3 แถบ แถบละ 2 เมตร เว้นระยะห่างระหว่างแถบ 1 เมตร มีปริมาณการสูญเสียดินต่่าสุด 490.64

กิโลกรัมต่อไร่ ส่วนวิธีเกษตรกร (ไถพรวนตามความลาดเท) มีปริมาณการสูญเสียดินสูงสุด 766.80
กิโลกรัมต่อไร่ และพบว่า สับปะรดที่ปลูกร่วมกับแถบหญ้าแฝกให้ผลผลิตสูงสุดเท่ากับ 13,197 กิโลกรัมต่อ
ไร่ ส่วนวิธีการปลูกถั่วมะแฮะแถบกว้าง 60 เซนติเมตรให้ผลผลิตต่่าสุดเท่ากับ 8,863 กิโลกรัมต่อไร่