Page 62 - การจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ โครงการขยายผลโครงการหลวงวาวี บ้านดอยช้าง หมู่ 3 ตำบลวาวี อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย
P. 62
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
46
น้่าไหลบ่าบนผิวดิน (surface runoff) หมายถึง ปริมาณน้่าทั้งหมดที่ไหลจากผิวพื้นดินลงสู่ร่อง
น้่า ล่าห้วย หรือล่าคลอง น้่าไหลบ่าบนผิวดินก็คือ น้่าฝนที่ตกลงมาบนพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่งแล้วถูกซึมซับลงใน
ดินพืชดูดไปใช้ถูกเก็บกักไว้ในพื้นที่หรือระเหยไปในอากาศ น้่าที่เหลือจากขบวนการต่าง ๆ แล้วไหลลงสู่
ร่องน้่า ล่าห้วย หรือล่าคลอง ก็คือน้่าไหลบ่า อัตราและปริมาณของน้่าไหลบ่าจะมีมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับ
ปัจจัยหลายอย่างด้วยกัน เช่น ความรุนแรง ปริมาณ และทิศทางของฝนที่ตกมา ลักษณะความลาดเทและ
การเก็บกักน้่าบนพื้นผิวของพื้นที่ หลักการส่าคัญของการอนุรักษ์ดินและน้่า ก็คือ การเก็บกักน้่าไหลบ่าบน
ผิวดินไว้ในที่ต้องการ เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด ในขณะเดียวกันต้องระบายน้่าที่มากเกินความต้องการไป
ทิ้งในที่ควบคุมได้โดยไม่ให้เกิดความเสียหายกับพื้นที่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการกัดเซาะพังทลายของหน้าดิน
หลักการส่าคัญของการอนุรักษ์ดินและน้่า ก็คือ การเก็บกักน้่าไหลบ่าบนผิวดินไว้ในที่ ๆ ต้องการ
เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด ในขณะเดียวกันก็ต้องระบายน้่าที่มากเกินความต้องการไปทิ้งในที่ควบคุมได้
โดยไม่ให้เกิดความเสียหายกับพื้นที่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการกัดเซาะพังทลายของหน้าดิน
สูตรขั้นพื้นฐานที่ใช้ในการออกแบบโครงสร้างอนุรักษ์ดินและน้่า
การประเมินน้่าไหลบ่า โดย Rational Method
อัตราของไหลบ่า (q)
สูตร q = CiA
360
ในที่นี้ q = อัตราของน้่าไหลบ่าสูงสุดมีหน่วยเป็น ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที
C = สัมประสิทธิ์ของนาไหลบ่า
i = ความรุนแรงของน้่าฝนมีหน่วยเป็น มิลลิเมตรต่อชั่วโมง
A = พื้นที่ของบริเวณรับน้่า มีหน่วยเป็นเฮกตาร์
หมายเหตุ ถ้าแปลงสูตรให้พื้นที่มีหน่วยเป็นไร่จะได้สูตรดังนี้ คือ
สูตร q = CiA ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที
360 ×6.25
ปริมาณของน้ าไหลบ่า (Q)
สูตร Q = CIA
ในที่นี้ Q = ปริมาณน้่าไหลบ่า มีหน่วยเป็น ลูกบาศก์เมตรต่อวินาที
C = สัมประสิทธิ์ของน้่าไหลบ่า
I = ปริมาณน้่าฝนมีหน่วยเป็นมิลลิเมตร
A = พื้นที่ของบริเวณรับน้่า มีหน่วยเป็นเฮกตาร์
