Page 50 - การจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ โครงการขยายผลโครงการหลวงวาวี บ้านดอยช้าง หมู่ 3 ตำบลวาวี อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย
P. 50
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
34
เป็นต้น (กรมพัฒนาที่ดิน, 2544) การอนุรักษ์ดินและน้่า หมายถึง การใช้หรือการจัดการทรัพยากรดินและ
น้่า อย่างมีประสิทธิภาพ และเป็นไปตามหลักวิชาการด้านการป้องกันบ่ารุงรักษา โดยให้เกิดผลประโยชน์
ตอบแทนสูงสุดต่อหน่วยเนื้อที่ และให้สามารถคงความอุดมสมบูรณ์อยู่ได้นานตราบเท่าที่จะท่าได้ ทั้งนี้ให้
ค่านึงถึงการป้องกันการกัดกร่อนของดิน การรักษาความสามารถในการผลิตของดินและการใช้ประโยชน์
ที่ดินตามความเหมาะสม ซึ่งจะช่วยรักษาสภาพไร่นาให้สามารถท่าการเกษตรถาวรได้ตลอดไป หลักการ
อนุรักษ์ดินและน้่า คือ การกัดกร่อนของดินที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ โดยวิธีการที่เหมาะสม รักษาระดับ
ปริมาณธาตุอาหารพืชและอินทรียวัตถุในดินให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม ปรับปรุงโครงสร้างของดินให้อยู่ใน
สภาพที่มีความทนทานต่อการถูกกัดเซาะ ท่าให้สามารถใช้น้่าได้อย่างประหยัด (มนู, 2530) การป้องกัน
หรือควบคุมการกัดกร่อนของดิน จะต้องด่าเนินการทั้งในด้านการลดความรุนแรงของเม็ดฝนที่ตกลงมา
กระทบผิวดิน ควบคุมปริมาณและความเร็วของน้่าไหลบ่าหน้าดิน และเพิ่มความต้านทานต่อการแยกตัว
ของเม็ดดิน ซึ่งมี 2 วิธีการ คือ
1) การป้องกันการกัดกร่อนของดินโดยวิธีกล เป็นวิธีการควบคุมน้่าไหลบ่าหน้าดินโดยการ
ก่อสร้างสิ่งกีดขวางความลาดเทของพื้นที่ เพื่อขวางทิศทางการไหลของน้่า ลดความเร็วของกระแสน้่า โดย
แบ่งความยาวของความลาดเทออกเป็นช่วงสั้น ๆ หลายตอน
2) การป้องกันการกัดกร่อนของดินโดยวิธีการทางพืช เป็นการป้องกันโดยใช้วิธีการปลูกพืช
ให้ปกคลุมหน้าดินไว้ จะช่วยลดแรงกระแทกของเม็ดฝน ลดความเร็วของน้่าไหลบ่าหน้าดิน รากพืชยังช่วย
เพิ่มประสิทธิภาพในการดูดซับน้่าให้ซึมลงสู่ใต้ดินได้ดีขึ้น (ฝ่ายเผยแพร่ประชาสัมพันธ์, 2530)
3.5.1 วัตถุประสงค์ของการอนุรักษ์ดินและน้่า ได้แก่
1) เพื่อลดการชะล้างพังทลายดิน เพื่อให้อัตราการสูญเสียดินใกล้เคียงกับอัตราการเกิดดิน
และพยายามรักษาให้อยู่ในสภาพที่สมดุล
2) เพื่อรักษาระดับอินทรียวัตถุ ปริมาณธาตุอาหารและระดับความอุดมสมบูรณ์ของดิน
รวมถึงการป้องกันการสูญเสียและการเพิ่มส่วนที่สูญเสียไปโดยวิธีการหนึ่ง
3) เพื่อรักษาสมบัติทางกายภาพและเคมีของดิน ให้มีสภาพที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโต
ของพืช รวมถึงการปรับปรุงบ่ารุงดินให้ดินมีสมบัติที่ดีขึ้น
4) เพื่อรักษาน้่าและความชื้นในดิน รวมถึงการใช้ทรัพยากรน้่าในพื้นที่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด
3.5.2 แนวคิดในการอนุรักษ์ดินและน้่า ได้แก่
1) พื้นที่ราบเรียบถึงค่อนข้างราบเรียบ (0-2 เปอร์เซ็นต์)อย่าปล่อยให้เกิดร่องขึ้นลงตาม
ความลาดเทของพื้นที่ หากมีรอยร่องน้่าพยายามกลบรอยที่พบในพื้นที่ให้หมดไป มีการไถพรวนดินตามแนว
ระดับโดยดินจะต้องไม่แห้งหรือแฉะจนเกินไปและใช้มาตรการวิธีพืช เช่น การปลูกพืชคลุมดิน ปลูกพืชตาม
แนวระดับเป็นต้น ปรับปรุงบ่ารุงดินโดยไถกลบเศษพืชและใช้ปุ๋ยอินทรีย์ร่วมกับปุ๋ยเคมีตามค่าวิเคราะห์ดิน
2) พื้นที่ลูกคลื่นลอนลาดเล็กน้อย (2 - 5 เปอร์เซ็นต์) มีการไถพรวนเหมาะสมและมีการปลูก
พืชตามแนวระดับ การท่าคันดินเก็บกักน้่าและคันดินฐานแคบร่วมกับการปลูกพืชคลุมดิน ควรมีการปลูก
