Page 45 - การจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ โครงการขยายผลโครงการหลวงวาวี บ้านดอยช้าง หมู่ 3 ตำบลวาวี อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
29

ศักยภาพทางการเกษตร ควรรักษาไว้ให้เป็นสวนป่า สร้างสวนป่าหรือใช้ปลูกไม้ใช้สอยโตเร็ว (กรมพัฒนา
ที่ดิน, 2548)

3.3 โครงการขยายผลโครงการหลวง
ตามพระราชกฤษฎีกาจัดตั้งสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง (องค์การมหาชน) พ.ศ.2548 ให้
ความหมายของพื้นที่สูงว่า “พื้นที่ที่เป็นภูเขา หรือพื้นที่ที่มีความสูงกว่าระดับน้่าทะเลห้าร้อยเมตรขึ้นไป

หรือพื้นที่ที่อยู่ระหว่างพื้นที่สูงตามที่คณะกรรมการก่าหนด”
สถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง ได้รับมอบหมายจากประธานมูลนิธิโครงการหลวงให้รับผิดชอบ
ด่าเนินการช่วยเหลือและสนับสนุนหน่วยงานและชุมชนบนพื้นที่สูง เพื่อน่าความรู้และประสบการณ์จาก
โครงการหลวงไปขยายผลในพื้นที่รวม 17 แห่ง ในพื้นที่ 6 จังหวัด ซึ่งเกษตรกรส่วนใหญ่มีความยากจน

ผลผลิตการเกษตรต่่า มีการใช้สารเคมีเกษตรมาก ดินเสื่อมความอุดมสมบูรณ์ และขาดแคลนน้่า รวมทั้งมี
การบุกรุกพื้นที่ป่าเพื่อท่าการเกษตร ดังนั้น โครงการขยายผลโครงการหลวง จึงมุ่งแก้ปัญหาความยากจน
ของประชากรบนพื้นที่สูงควบคู่ไปกับการฟื้นฟูสภาพสิ่งแวดล้อม โดยอาศัยฐานความรู้จากโครงการหลวง
ผสมผสานกับองค์ความรู้และภูมิปัญญาท้องถิ่นและเน้นการขับเคลื่อนการพัฒนาพื้นที่สูง ด้วยกระบวนการ

มีส่วนร่วมของชุมชนและหน่วยงานต่าง ๆ ร่วมคิดวิเคราะห์แผนการด่าเนินงานด้านต่าง ๆ เช่น ด้าน
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ด้านโครงสร้างพื้นฐาน ด้านการเกษตรของชุมชน เป็นต้น ซึ่งแผนการ
ด่าเนินงานเหล่านี้ผ่านกระบวนการในการจัดท่าแผนด้วยกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน มีการจัดท่า

แผนการพัฒนาของแต่ละชุมชนให้ครบทุกด้านตามวัตถุประสงค์ของสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูง โดย
เชื่อมโยงปัจจัยของพื้นที่ (Area) สภาพปัญหาของพื้นที่ ร่วมกับการพิจารณาภารกิจของแต่ละหน่วยงานให้
ตรงกับความต้องการและสภาพปัญหา โดยความร่วมมือของประชาชนในชุมชนแต่ละแห่ง เพื่อให้เกิดการ
แก้ปัญหาอย่างครอบคลุมในทุกด้าน
พื้นที่สูงภายใต้การพัฒนาของสถาบันวิจัยและพัฒนาพื้นที่สูงในประเทศไทย ครอบคลุมพื้นที่

ประมาณ 67.22 ล้านไร่ คิดเป็นร้อยละ 53 ของพื้นที่ 20 จังหวัด ได้แก่ เชียงใหม่ เชียงราย แม่ฮ่องสอน
พะเยา ล่าพูน แพร่ น่าน ล่าปาง ตาก เพชรบูรณ์ พิษณุโลก เลย สุโขทัย ก่าแพงเพชร กาญจนบุรี อุทัยธานี
สุพรรณบุรี ราชบุรี ประจวบคีรีขันธ์ และเพชรบุรี พื้นที่ตั้งชุมชนบนที่สูงส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ป่าต้นน้่าล่าธาร

ประมาณร้อยละ 88 ของหมู่บ้านมีการคมนาคมยากล่าบาก ท่าให้หน่วยงานของรัฐเข้าไปด่าเนินงานบน
พื้นที่สูงได้ไม่ทั่วถึง นอกจากนี้พื้นที่สูงยังคงมีปัญหาการท่าไร่เลื่อนลอย และการบุกรุกท่าลายป่าอย่าง
ต่อเนื่อง
ในเชิงสังคม ประชากรบนพื้นที่สูงประกอบด้วยชาวเขาเผ่าต่าง ๆ 15 เผ่า มีจ่านวนประชากร

964,916 คน (จากรายงานส่ารวจประชากรเชิงลึก พ.ศ.2551) อาศัยกระจัดกระจายอยู่ในหมู่บ้านทั้งหมด
3,829 กลุ่มบ้านใน 20 จังหวัด โดยส่วนใหญ่จะกระจายอยู่ในจังหวัดภาคเหนือ 13 จังหวัด จ่านวน
851,282 คน หรือร้อยละ 88.22 ของประชากรชาวเขาทั้งประเทศ โดยจังหวัดเชียงใหม่มีชาวเขามากที่สุด
จ่านวน 244,291 คน (ร้อยละ 25.31) รองลงมาคือจังหวัดตากและจังหวัดเชียงราย มีจ่านวน 130,065

คน และ 130,054 คน ตามล่าดับ (ร้อยละ 13.47)