Page 46 - การจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ โครงการขยายผลโครงการหลวงวาวี บ้านดอยช้าง หมู่ 3 ตำบลวาวี อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
30

กรมพัฒนาที่ดิน ซึ่งมีหน้าที่ในการฟื้นฟูทรัพยากรดิน จึงได้ร่วมบูรณาการกับสถาบันวิจัยและ
พัฒนาพื้นที่สูง และหน่วยงานภาครัฐและเอกชนต่าง ๆ จัดท่าโครงการขยายผลโครงการหลวง เพื่อเป็น

การฟื้นฟูสภาพแวดล้อมให้กลับคืนสู่สภาพเดิม และ เป็นการใช้ประโยชนที่ดินอย่างยั่งยืน เพื่อให้
เกษตรกรชาวเขาได้เรียนรู้การใช้ประโยชน์ที่ดินอย่างยั่งยืน จัดท่าระบบอนุรักษ์ดินและน้่า และส่งเสริมการ
ปลูกไม้ยืนต้นบนพื้นที่สูง การด่าเนินงานของโครงการ โดยคัดเลือกพื้นที่ที่โล่งเตียนหรือเป็นพื้นที่ที่ใช้ท่า
การเกษตรมีความเสี่ยงต่อการชะล้างพังทลายของดิน สถานีพัฒนาที่ดินตรวจสอบพื้นที่และความพร้อม

ของเกษตรกรที่ต้องการเข้าร่วมโครงการ โดยประชุมชี้แจงให้ทราบถึงวัตถุประสงค์ของโครงการ ท่าการ
ส่ารวจความเหมาะสมของพื้นที่ และท่าการออกแบบเพื่อจัดท่าโครงสร้างพื้นฐาน (ระบบอนุรักษ์ดินและ
น้่า) ที่เหมาะสมกับพื้นที่ เช่น การท่าขั้นบันไดดิน การขุดคูรับน้่ารอบเขา ฯลฯ และจัดหากล้าไม้ยืนต้นตาม
ความต้องการของเกษตรกร และเหมาะสมกับสภาพพื้นที่ เช่น มะคาเดเมีย ล่าไย ชา กาแฟ อะโวกาโด

เป็นต้น พร้อมทั้งถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านการปรับปรุงบ่ารุงดินให้กับเกษตรกร โดยเกษตรกรมีส่วนร่วมใน
การดูแลรักษา จัดท่าระบบอนุรักษ์ดินและน้่าตามแบบที่ออกไว้ โดยเป็นการจ้างแรงงานในพื้นที่ด่าเนินการ
เผยแพร่ความรู้ให้แก่เกษตรกรในหมู่บ้านให้รับรู้ถึงวิธีการในการใช้ประโยชน์ที่ดินอย่างยั่งยืน การจัดท่า
ระบบอนุรักษ์ดินและน้่า จะช่วยชะลอความเร็วของน้่าให้สามารถเก็บกักน้่าต้นทุนไว้ให้ได้มากที่สุด และ

ช่วยลดการสูญเสียหน้าดินที่เป็นประโยชน์ต่อการเกษตรกรรมได้อีกด้วย เป็นการสร้างรายได้ให้กับ
เกษตรกร ซึ่งเกษตรกรมีรายได้อย่างต่อเนื่องจากการจ้างแรงงาน มีอัตราการจ้างแรงงานในท้องถิ่น เพื่อ
ส่งเสริมและกระตุ้นเศรษฐกิจของประเทศ

3.4 การชะล้างพังทลายของดิน
พระราชบัญญัติพัฒนาที่ดิน พ.ศ. 2551 มาตรา 4 ให้ค่านิยามของการชะล้างพังทลายของดินไว้
ว่า “การชะล้างพังทลายของดิน” หมายถึง ปรากฏการณ์ซึ่งที่ดิน ถูกชะล้าง กัดเซาะพังทลายด้วยพลังงาน
ที่เกิดจากน้่า ลม หรือโดยการกระท่าอื่นใดเป็นเหตุให้เกิดการเสื่อมโทรม สูญเสียเนื้อดินหรืออุดมสมบูรณ์

ของดิน (กรมพัฒนาที่ดิน, 2551)
การชะล้างพังทลายของดิน หมายถึง กระบวนการแตกกระจาย (Detachment) และการพัดพา
ไป (Transportation) ของดินโดยตัวการกัดกร่อน (Erosion agents) ซึ่งปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการชะล้าง

พังทลาย ได้แก่ ลม น้่าหรือฝน สภาพภูมิประเทศ สมบัติของดิน เป็นต้น การชะล้างพังทลายของดินเป็น
ปรากฏการณ์ธรรมชาติอย่างหนึ่ง ที่มีผลท่าให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในส่วนต่าง ๆ ของพื้นผิวโลก ตัวอย่างที่
เห็นได้ชัด คือที่ราบภาคกลางของประเทศที่เกิดจากการทับถมของตะกอนที่เกิดจากการชะล้างพังทลาย
ของดินบนพื้นที่ลาดเททางภาคเหนือของประเทศ ตัวการส่าคัญที่ท่าให้เกิดการเคลื่อนย้ายดินจากที่หนึ่งไป

ยังอีกที่หนึ่ง คือ ฝนและลม กระบวนการชะล้างพังทลายของดิน พื้นที่ลาดชันส่วนใหญ่ในภาคเหนือ การ
สูญเสียดิน ระหว่าง 0 ถึง 38 ตันต่อไร่ต่อปี เนื่องจากบนพื้นที่สูงจะมีความเปราะบางและเสี่ยงต่อการชะ
ล้างพังทลายของดินมาก (วิศิษฏ์, 2521)