Page 41 - การศึกษาธาตุอาหารในปุ๋ยหมักที่ผลิตจากกากตะกอนน้ำเสีย เทศบาลเมืองป่าตอง อำเภอกะทู้ จังหวัดภูเก็ต

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

34

ฮิวมัสที่เกิดขึ้นนี้อาจจะมีถึง 25 เปอร์เซ็นต์ และจะย่อยสลายต่อไปอย่างช้ามาก แต่ก็คงตัวเพียงพอที่จะไม่
ร้อนขึ้นมาอีกหรือก่อให้เกิดกลิ่นรบกวนหรือเป็นที่เกิดของแมลงวัน

Haug (1980) จ ากัดความกระบวนการเป็นปุ๋ยหมักว่า เป็นการย่อยสลายและการท าให้คงตัวทาง
ชีววิทยาของวัสดุอินทรีย์ภายใต้สภาวะที่เอื้อต่อการสะสมอุณหภูมิจนสูง ซึ่งเป็นผลจากการสร้างความร้อน
โดยปฏิกิริยาทางชีววิทยา ผลผลิตสุดท้ายที่ได้จะมีความคงตัวเพียงที่จะน าไปเก็บและใส่ลงดินโดยไม่
ก่อให้เกิดผลร้ายต่อสิ่งแวดล้อม

Finstein (1975) กระบวนการเป็นปุ๋ยหมักเป็นเหมือนปรากฏการณ์ซึ่งมวลของวัสดุอินทรีย์มี
แนวโน้มเกิดการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิจากภายในกองวัสดุและผลิตผลที่ได้ถูกน าไปใช้ประโยชน์เพื่อ
เศรษฐกิจ กระบวนการเป็นปุ๋ยหมักสามารถน าไปใช้เป็นเทคโนโลยีเพื่อการก าจัดของเสียเพราะเป็น

กระบวนการที่มุ่งใช้วัสดุที่เน่าเหม็น ก่อให้เกิดการลดลงของปริมาตรน้ าหนักและปริมาตรน้ า ผลิตวัสดุ
สุดท้ายที่คงตัวและเป็นกระบวนการที่ลดจ านวนเชื้อจุลินทรีย์ที่ก่อให้เกิดโรค
Finstein และคณะ (1982) กระบวนการเป็นปุ๋ยหมักนี้แตกต่างจากการย่อย หรือการหมัก ตรงที่
สารที่น ามาย่อยสลายนั้น เริ่มแรกเป็นของแข็ง ซึ่งมีช่องว่างเปิดมากกว่าที่จะเป็นของแข็ง ในของเหลวหรือ
ในกึ่งของเหลว กระบวนการเกิดขึ้นในสภาพไม่มีอากาศ ในที่มีอุณหภูมิปานกลาง ไปจนถึงอุณหภูมิสูง แต่

สภาพที่เอื้ออ านวยให้เกิดการย่อยสลายอย่างรวดเร็วและสมบูรณ์ที่สุดก็คือ สภาพที่มีอากาศและอุณหภูมิ
สูง ผลผลิตสุดท้ายของกระบวนการเป็นปุ๋ยหมัก คือส่วนผสมของอนุภาคที่คงตัวและมีประโยชน์โดยใช้เป็น
สิ่งที่ช่วยปรับสภาพดินปรับปรุงคุณสมบัติทางกายภาพ ทางเคมี และทางชีววิทยาของดินให้ดีขึ้น และมีผล

ก่อให้เกิดการเพิ่มผลผลิตพืช
Bredenbach (1971) กระบวนการย่อยสลายอาจเกิดได้ตามธรรมชาติเช่นการย่อยสลายของเศษ
ใบไม้ในป่าหรือการย่อยสลายของรากพืชที่ตายแล้วในดิน นอกจากนี้ยังอาจเป็นกระบวนการที่มนุษย์เป็นผู้
กระตุ้นเร่งให้เกิดขึ้นก็ได้เช่นการเพิ่มเชื้อจุลินทรีย์ที่ย่อยเซลลูโลสลงไปในกองปุ๋ยหมัก

หลักของกระบวนการเป็นปุ๋ยหมัก การย่อยสลายวัสดุอินทรีย์เกิดขึ้นโดยกลุ่มของจุลินทรีย์ชนิด
ต่างๆ กันไป ซึ่งมีทั้งเชื้อแบคทีเรีย เชื้อรา แอคติโนมัยซีสและโปรโตซัว เชื้อจุลินทรีย์ที่มีบทบาทส าคัญเป็น
อย่างยิ่งในกระบวนการย่อยสลายวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรก็คือ เชื้อจุลินทรีย์พวกที่ย่อยเซลลูโลสและ
ลิกนิน จุลินทรีย์ที่เกี่ยวข้องในกระบวนการย่อยสลายได้รับพลังงานและคาร์บอนจากการย่อยสลายวัสดุที่มี

คาร์บอนเป็นองค์ประกอบ จุลินทรีย์จะใช้คาร์บอน 10 ส่วน ไนโตรเจน 1 ส่วน ส าหรับการสร้างเซลล์
โปรโตพลาส
วัตถุประสงค์ คุณประโยชน์ และข้อจ ากัดของกระบวนการปุ๋ยหมัก คือ เป็นการท าให้วัสดุเหลือทิ้ง
มีความคงตัว กิจกรรมทางชีววิทยาที่เกิดขึ้นระหว่างกระบวนการเป็นปุ๋ยหมักจะเปลี่ยนรูปแบบที่เน่าเสียได้

ของวัสดุเหลือทิ้งอินทรีย์ให้เป็นรูปแบบที่คงตัวขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งให้อยู่ในรูปอินทรีย์ซึ่งจะก่อให้เกิดผล
ที่เป็นมลภาวะเพียงเล็กน้อยถ้าปล่อยลงดินหรือลงน้ า ยับยั้งเชื้อโรค ความร้อนที่เกิดขึ้นในกองปุ๋ยหมัก
อาจจะสูงถึงประมาณ 60 องศาเซลเซียส ซึ่งเป็นอุณหภูมิที่พอเพียงที่จะยับยั้งเชื้อโรคส่วนใหญ่ เช่น เชื้อ

แบคทีเรีย ไวรัส และไข่พยาธิ โดยมีข้อแม้ว่าอุณหภูมิที่ว่าต้องคงที่เป็นเวลาอย่างน้อย 1 วัน ดังนั้นปุ๋ยหมัก
ที่ได้สามารถน าไปเป็นปุ๋ยและวัสดุปรับปรุงโครงสร้างของดินได้อย่างปลอดภัย การน าธาตุอาหารพืช
กลับมาเป็นประโยชน์ใหม่และการน ามาใช้ปรับปรุงดิน ธาตุอาหารพืช N P K ที่มีอยู่ในของเหลือทิ้งมักจะ
อยู่ในรูปแบบอนินทรีย์ ซึ่งเหมาะสมส าหรับการดูดซึมของพืช โดยการชะล้างเพราะธาตุอาหารพืชรูป
อนินทรีย์ส่วนใหญ่อยู่ในรูปที่ไม่ละลายน้ า ซึ่งเป็นรูปแบบที่ถูกชะล้างได้น้อยกว่ารูปแบบที่ละลายน้ าของ