Page 33 - การศึกษาลักษณะและสมบัติของดินเพื่อวินิฉัยคุณภาพดินด้านปฐพีกลศาสตร์ในดินตัวแทนหลัก 41 ชุดดินของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

20

การพิจารณาสัดส่วนของแรงขับ (driving force) และแรงต้านทาน (resisiting force) ที่กระทํากับมวลดิน
ค่าเสถียรภาพลดลงเมื่อแรงขับมากขึ้นหรือแรงต้านทานลดลง จนเมื่อแรงขับมากกว่าแรงต้านทานก็ทําให้เกิด
การวิบัติของความลาดชันของดิน การลดลงของกําลังเฉือนในดิน (shear strength reduction) เป็นปัจจัย

สําคัญที่ทําให้แรงต้านทานลดน้อยจนเกิดการวิบัติของความลาดชันกําลังเฉือนของดินที่ลดลง (กัญญา, 2527)

สภาพพื้นที่ที่มีความต่างระดับกัน ธรรมชาติย่อมปรับให้อยู่ในสภาวะสมดุลเสมอ คือ จะมีแรง
เกิดขึ้นเพื่อดันในส่วนที่อยู่ระดับเหนือกว่าพังทลายลงมายังส่วนที่อยู่ในระดับต่ํากว่า แต่เนื่องจากภายใน
มวลดินมีแรงต้านทานต่อแรงกระทํา ดังนั้นเมื่อใดที่แรงต้านมีค่ามากกว่าแรงกระทํา ดินจะไม่ไถลพังทลายลง
แรงกระทําที่เกิดขึ้น ได้แก่ แรงดึงดูดของโลก แรงที่เกิดจากการไหลซึมของน้ํา แรงต้านทานต่อการไถล และแรง

ต้านทานกําลังเฉือนของดิน การพังทลายเกิดได้หลายกรณี ขึ้นอยู่กับชนิดของดิน การเรียงตัวของดินตาม
ธรรมชาติ ซึ่งเสถียรภาพของความลาดชัน วิเคราะห์จากการหาค่าอัตราส่วนปลอดภัย (factor of safety)
ต้านการวิบัติของความลาดชัน ซึ่งหาได้จากอัตราส่วนระหว่างโมเมนต์ที่เกิดจากแรงต้านทาน และโมเมนต์ที่เกิด
จากแรงขับที่ทําให้วิบัติ ค่าอัตราส่วนความปลอดภัยที่จะก่อให้เกิดเสถียรภาพความลาดชันของดินจะมีค่าอยู่

ในช่วง 1.3 ถึง 1.5 โดยสามารถแบ่งระดับเสถียรภาพของความลาดชันจากการจําแนกประเภทของดินตาม
ระบบ Unified และค่าอัตราส่วนปลอดภัย ได้ดังตารางที่ 14

ตารางที่ 14 ระดับเสถียรภาพของความลาดชัน

ระดับ ประเภทของดินตามระบบ Unified ค่าอัตราส่วนปลอดภัย

ดี - GW, GP, GC, SC, CL > 1.5

ปานกลาง - GM, SW, SM, ML, MH, CH 1.3 - 1.5

เลว - SP, OL, OH < 1.3

3.19 สภาพให้ซึมได้ของดินหลังบดอัด (permeability - compacted)

การบดอัดดิน (compaction) เป็นวิธีการที่มีวัตถุประสงค์เพื่อเพิ่มความหนาแน่นของดิน ทําให้
อนุภาคดินจัดเรียงตัวใกล้ชิดกันมากที่สุด โดยการไล่อากาศออกจากช่องว่างระหว่างเม็ดดิน ทําให้ช่องว่าง
ระหว่างเม็ดดินมีขนาดเล็กลง การบดอัดดินนี้จะไม่มีการเปลี่ยนแปลงปริมาณของน้ําที่มีอยู่ในดินก่อนการ

บดอัดดิน การบดอัดดินให้มีความหนาแน่นเพิ่มขึ้น เพื่อเพิ่มความแข็งแรงและความสามารถในการรับน้ําหนัก
ของดิน ลดอัตราการไหลซึมของน้ําผ่านดินที่บดอัดแน่นแล้ว ลดอัตราการทรุดตัวของดินภายใต้แรงกระทํา
อัตราความแน่นของการจัดตัวของเม็ดดินในปริมาตรหนึ่งๆ นั้น วัดออกมาในรูปของความหนาแน่นแห้ง
หรือเป็นการวัดปริมาณของอนุภาคดินที่เป็นของแข็ง (กัญญา, 2527)

การบดอัดดินเป็นกระบวนการที่ใช้แรงหรือน้ําหนักจากเครื่องจักรกล เช่น รถบดล้อเหล็ก รถบด
ล้อยาง รถบดตีนแกะ รถบดชนิดสั่นกระแทก เป็นต้น การจะเลือกใช้เครื่องมือชนิดใดขึ้นอยู่กับประเภทของดิน
หรือวัสดุที่จะบดอัด ซึ่งวิธีการบดอัดให้ได้ความแน่นสูงตามความต้องการหรือตามวัตถุประสงค์ของการใช้งาน
จะต้องอาศัยน้ําเป็นตัวหล่อลื่น การบดอัดดินจะทําให้ความสามารถในการไหลซึมของน้ําผ่านดินลดลง หรือเป็น

การลดค่าสัมประสิทธิ์สภาพให้ซึมได้ของดิน โดยแบ่งระดับสภาพให้ซึมได้ของดินหลังบดอัด ได้ดังตารางที่ 15