Page 23 - การศึกษาลักษณะและสมบัติของดินเพื่อวินิฉัยคุณภาพดินด้านปฐพีกลศาสตร์ในดินตัวแทนหลัก 41 ชุดดินของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

10

ตารางที่ 3 ชั้นของปริมาณชิ้นส่วนหยาบ

ชั้น ชื่อชั้น ร้อยละโดยปริมาตร

1 ไม่มีชิ้นส่วนหยาบ (non gravelly) < 5

2 ชิ้นส่วนหยาบเล็กน้อย (slightly gravelly) 5 - 15

3 ชิ้นส่วนหยาบปานกลาง (gravelly) 15 - 35

4 ชิ้นส่วนหยาบมาก (very gravelly) 35 - 60

5 ชิ้นส่วนหยาบมากที่สุด (extremely gravelly) 60 - 90

3.5 การยืดและหดตัวของดิน (shrink – swell potential)

คุณภาพของดินซึ่งจะเปลี่ยนแปลงปริมาตรเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงปริมาณความชื้นในดิน โดยดิน
จะหดตัวเมื่อแห้งและยืดตัวเมื่อเปียก การยืดและหดตัวของดินทําให้ถนน อาคาร และสิ่งก่อสร้างอื่นๆ ได้รับ
ความเสียหาย นอกจากนี้ปริมาณและชนิดของดินเหนียวก็มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงปริมาตรของดินเช่นเดียวกัน
ดินเหนียวมีสมบัติในการขยายตัวได้มากหรือน้อยขึ้นอยู่กับลักษณะทางโครงสร้างของดินเหนียว โดยแร่ดินเหนียว

มีแผ่นผลึกที่ซ้อนทับกันเป็น clay micelle นั้นจะมีช่องหรือหลืบระหว่างแผ่นผลึกที่ทับกันค่อนข้างกว้างและ
ไม่เกาะยึดกันเหนียวแน่น เมื่อน้ําเข้าไปอยู่ในหลืบดินเหนียวก็จะพองหรือขยายตัวได้ แต่ถ้าน้ําออกมาหมดก็ทํา
ให้หลืบของดินเหนียวยุบตัวลงมาจึงมีผลทําให้ดินเหนียวนั้นหดตัว ค่าการยืดและหดตัวของดินหาได้จากการวัด
ค่าสัมประสิทธิ์การขยายตัวเป็นเส้นตรงของดิน (Coefficient of linear extensibility: COLE)

COLE = Lm – Ld (2)
Ld

เมื่อ Lm = ความยาวของดินชื้น

Ld = ความยาวของดินแห้ง

ช่วงของค่า COLE มีดังตารางที่ 4

ตารางที่ 4 ระดับค่าการยืดและหดตัวของดิน

ระดับ ค่า COLE

ต่ํา < 0.03

ปานกลาง 0.03 – 0.06

สูง > 0.06

สุวณี (2538) ได้นําเสนอการคาดคะเนค่า COLE จากเนื้อดิน ชนิดและปริมาณของแร่ดินเหนียว
และประเภทของดินตามระบบ Unified ดังตารางที่ 5