Page 19 - การศึกษาลักษณะและสมบัติของดินเพื่อวินิฉัยคุณภาพดินด้านปฐพีกลศาสตร์ในดินตัวแทนหลัก 41 ชุดดินของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

6

ภาพที่ 1 สภาวะของดินเหนียวเมื่อเปลี่ยนความชื้นลดลง

มวลของดินอาจเปลี่ยนแปลงสถานภาพ และสมบัติทางกายภาพไปได้มากน้อยขึ้นอยู่กับปริมาณ
ความชื้นในดิน โดยเฉพาะในดินเหนียวที่มีส่วนของเม็ดดินขนาดเล็กอยู่มาก แรงยึดเกาะระหว่างเม็ดดินมักเกิด
จากสนามประจุไฟฟ้าโดยรอบ จะมีการเปลี่ยนแปลงเมื่อความชื้นเปลี่ยนไป ดังนั้นค่าขีดจํากัด Atterberg
จะไวต่อความชื้นมาก ไม่เหมือนกับดินทรายที่มีเม็ดขนาดใหญ่เป็นส่วนประกอบ ความชื้นในมวลดิน ณ จุดขณะ
เปลี่ยนสภาพ เรียกว่า ค่าขีดจํากัด (limit) ซึ่งเป็นสมบัติเฉพาะของมวลดินนั้นๆ ค่าขีดจํากัด Atterberg

หรือจุดเปลี่ยนสภาพของมวลดิน ประกอบด้วย 5 ค่าขีดจํากัด คือ ค่าขีดจํากัดความเชื่อมแน่น (cohesion limit)
ค่าขีดจํากัดความเหนียว (sticky limit) ค่าขีดจํากัดของเหลว (liquid limit) ค่าขีดจํากัดพลาสติก (plastic limit)
และค่าขีดจํากัดการหดตัว (shrinkage limit) ซึ่งในปัจจุบันนําค่าขีดจํากัดของเหลว ค่าขีดจํากัดพลาสติก

และค่าขีดจํากัดการหดตัว มาใช้ประโยชน์ในการจัดระดับความเหมาะสมทางด้านปฐพีกลศาสตร์เท่านั้น

1) ค่าขีดจํากัดของเหลว (liquid limit: LL) คือ ค่าระดับความชื้นต่ําสุดในสภาวะของเหลว ซึ่งตัวอย่าง
ดินจํานวนหนึ่งมีสภาพไหลได้เมื่อถูกกระทําด้วยวิธีมาตรฐาน เป็นค่าขีดจํากัดความชื้นของดินระหว่างสภาพ
พลาสติกกับสภาพของเหลว ใช้ในการคาดคะเนความสามารถในการรับน้ําหนัก

2) ค่าขีดจํากัดพลาสติก (plastic limit: PL) คือ ค่าระดับความชื้นต่ําสุดซึ่งตัวอย่างดินจํานวนหนึ่ง
สามารถปั้นให้เป็นรูปต่างๆ ได้โดยไม่แตกร้าว เป็นค่าขีดจํากัดความชื้นของดินระหว่างสภาวะกึ่งแข็งกับ

กึ่งพลาสติก ใช้ในการคาดคะเนความสามารถในการรับน้ําหนัก

3) ค่าขีดจํากัดการหดตัว (shrinkage limit: SL) คือ ค่าขีดจํากัดความชื้นของดินระหว่างสภาวะ
ของแข็งกับสภาวะกึ่งของแข็ง เป็นค่าปริมาณความชื้นต่ําสุด ณ จุดซึ่งดินมีปริมาตรคงที่ และไม่มีการเปลี่ยนแปลง
ปริมาตร แม้จะถูกอบให้ดินมีความชื้นลดลงไปอีก และหากความชื้นของดินเพิ่มขึ้นจากค่าขีดจํากัดการหดตัว

ปริมาตรของดินจะเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้น โดยค่าดัชนีการหดตัว (shrinkage index) แบ่งเป็น 3 ระดับ ดังตารางที่ 1

ตารางที่ 1 ระดับค่าดัชนีการหดตัวของดิน

ระดับ ค่าดัชนีการหดตัว

ต่ํา < 5

ปานกลาง 5 – 7

สูง > 7