Page 48 - การจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในพื้นที่โครงการลดการเผาพื้นที่โล่งเตียนเพื่อบรรเทาภาวะโลกร้อน บ้านดอน หมู่ที่ 5 ตำบลสวด อำเภอบ้านหลวง จังหวัดน่าน

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
32

ยืนต้นระหว่างคันดินเป็นพื้นที่เพาะปลูกไม้ยืนต้น ซึ่งจะช่วยดูดซับกาซคาร์บอนไดออกไซด์ (กรม
พัฒนาที่ดิน ,2560)

3.6 การชะล้างพังทลายของดิน

พื้นที่ดินที่มีปัญหาการใช้ประโยชน์ทางด้านเกษตรกรรมของประเทศไทยได้แก่การชะล้าง
พังทลายของดิน 108.87 ล้านไร่ พื้นที่ที่มีปัญหามากที่สุด คือ ภาคเหนือ ฯลฯการประเมินการสูญเสีย

ความอุดมสมบูรณ์ของดินที่เกิดจากการชะล้างพังทลาย โดยใช้ปุ๋ยเพื่อทดแทนความอุดมสมบูรณ์ของ

ธาตุอาหารในดินที่สูญเสียไป (replacement cost) เนื่องจากประเทศไทยมีพื้นที่ที่เกิดการสูญเสียดิน
ประมาณ 108.87 ล้านไร่ ในการศึกษานี้จะพิจารณาเฉพาะพื้นที่เพาะปลูกพืชไร่ เนื่องจากมีอัตราการ

ชะล้างพังทลายดินในระดับปานกลางถึงรุนแรงมาก หรือมีอัตราการสูญเสียดินประมาณ 2-50 ตันต่อ

ไร่ต่อปี ข้อมูลที่ใช้ในการค านวณมูลค่าการสูญเสียธาตุอาหาร คือ ข้อมูลอัตราการสูญเสียปุ๋ยในพื้นที่
เพาะปลูกพืชไร่ในแต่ละภาค ตามชนิดของปุ๋ย จากการส ารวจการพัดพาปุ๋ยของพื้นที่เพาะปลูกพืชไร่

ในแต่ละภาคของ ข้อมูลพื้นที่เพาะปลูกพืชไร่จากสถิติการเกษตรรายปีจาก ส านักงานเศรษฐกิจ
การเกษตร และข้อมูลราคาปุ๋ยยูเรีย ปุ๋ยซุปเปอร์ฟอสเฟต และปุ๋ยโปแตสเซี่ยมคลอไรด์ เมื่อค านวณ

ต้นทุนการสูญเสียธาตุอาหารจากการพังทลายของดินมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 5,015 ล้านบาทต่อปี

(กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม, 2557)
สภาพความลาดเทของพื้นที่ ความลาดเทจะมีอิทธิพลต่อการเคลื่อนย้ายและการกักเก็บน้ า

การเคลื่อนย้ายของวัสดุดิน อัตราเร่งและปริมาณการไหลบ่าของน้ า และในการท าการเกษตร บนพื้นที่
สูงนั้นจะมีความเสี่ยง ต่อการเกิดการชะล้างพังทลายของดินได้สูงกว่า ในบริเวณพื้นที่ราบเนื่องจาก

การท าการเกษตรบนพื้นที่สูงจะมีการเปิดพื้นที่ เกษตรกรจะท าการเผาเศษพืชเพื่อเตรียมดินส าหรับ

การเพาะปลูก และจะสามารถเพาะปลูกพืชได้ในช่วงฤดูฝนเพียงฤดูกาลเดียว เมื่อเกิดฝนตก ปริมาณ
และจ านวนเม็ดฝนที่ตกจะกระทบกับผิวหน้าดินโดยตรง ท าให้เม็ดดินแตกกระจาย และถูกน้ าที่ไหลบ่า

หน้าดินชะล้าง และพัดพาออกไปจากพื้นที่ได้ ประกอบกับลักษณะของพื้นที่ที่มีความลาดเทสูง เมื่อมี

ฝนตกชุกและเกิดน้ าไหลบ่าหน้าดินก็ง่ายต่อการถูกชะล้างพังทลายของดินได้สูงกว่าในบริเวณ พื้นที่
ราบอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ความลาดเทจึงเป็นอีกปัจจัยหนึ่งของข้อจ ากัดในการท าการเกษตรบนพื้นที่

สูง และหากมีการท าการเกษตรบนพื้นที่สูงก็ควรมีมาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าที่เหมาะสมกับสภาพ

พื้นที่และ ระบบการเพาะปลูกพืช เพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน ลดปริมาณการสูญเสียดิน
และช่วยรักษาความอุดมสมบูรณ์ของดินได้อย่างมีประสิทธิภาพ (กรมพัฒนาที่ดิน, 2539)

การชะล้างพังทลายของดิน การกัดกร่อนดิน (soil erosion) หมายถึง กระบวนการแตก
กระจาย (detachment) และการพัดพาไป (transportation) ของดินโดยตัวการกัดกร่อน (erosion

agents) ซึ่งได้แก่ น้ าและลมเป็นส าคัญ มักแบ่งการกร่อนดินออกเป็น 2 ประเภท คือ การกร่อนดิน