Page 97 - ปุ๋ยอินทรีย์และการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
86

ค่านึงถึงชนิดของจุลินทรีย์และสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมกับจุลินทรีย์ เช่น การเพิ่มธาตุอาหาร การใส่มูลสัตว์

การรักษาความชื้น และการกลับกองเป็นครั้งคราว เพราะเมื่ออยู่ในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมต่อการด่าเนิน
กิจกรรมของจุลินทรีย์จะช่วยท่าให้อัตราการย่อยสลายเศษพืชเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องและรวดเร็ว ท่าให้ช่วยลด

เวลาในการท่าปุ๋ยหมักให้สั้นลง ดังรายงานวิจัยของฉวีวรรณและพิมพ์ธิดา (2555) พบว่า ประสิทธิภาพการใช้

สารเร่งซุปเปอร์ พด.1 กับการย่อยวัสดุหมัก 3 ชนิด ได้แก่ ทะลายปาล์ม กากสบู่ด่า และเปลือกถั่วพร้า จะใช้
เวลาในการท่าปุ๋ยหมักน้อยกว่าการใช้สารเร่ง พด.1 และการไม่ใช้สารเร่งจะใช้เวลาในการท่าปุ๋ยหมักมากที่สุด

แต่ถ้าไม่มีสารเร่ง (เชื้อจุลินทรีย์) ก็ไม่เป็นอุปสรรคในการผลิตปุ๋ยหมัก เนื่องจากจุลินทรีย์ที่ติดมากับวัสดุก็
สามารถช่วยย่อยสลายวัสดุได้ดี ถ้าสภาพแวดล้อมในกองปุ๋ยหมักมีความเหมาะสม และวิธีการกองปุ๋ยหมักไม่

มีข้อก่าหนดแน่นอนแต่จะขึ้นอยู่กับปัจจัยของวัสดุที่มีอยู่ ได้แก่ วัสดุเศษพืช มูลสัตว์ปุ๋ยไนโตรเจนหรือน้่าหมัก
จากปลา และสารเร่ง เป็นต้น

ซึ่งวิธีการกองปุ๋ยหมักสามารถเลือกปฏิบัติได้ตามความเหมาะสมได้ 4 วิธี คือ 1) การกองแบบใช้เศษ

พืชอย่างเดียว 2) การกองแบบใช้เศษพืชผสมมูลสัตว์ 3) การกองแบบใช้เศษพืชผสมมูลสัตว์และปุ๋ย
ไนโตรเจน และ 4) การกองแบบใช้เศษพืชผสมมูลสัตว์ ปุ๋ยไนโตรเจนและสารเร่ง (ส่านักเทคโนโลยีชีวภาพ

ทางดิน, 2551) แต่ในที่นี้จะขอกล่าวถึงการกองปุ๋ยหมักวิธีที่ 4 เพราะเป็นวิธีการกองปุ๋ยหมักแบบนี้น่าวัสดุมา

ผสมกันทั้งหมด ซึ่งสามารถน่าไปประยุกต์วิธีการกองปุ๋ยแบบต่างๆได้ตามวัสดุที่มีอยู่
สารเร่งซุปเปอร์ พด.1 หมายถึง กลุ่มจุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพสูงในการย่อยสลายเศษวัสดุเหลือใช้

จากการเกษตรและอุตสาหกรรมแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร ที่มีองค์ประกอบของเซลลูโลส ไขมัน และ
ลิกนินที่ย่อยสลายยาก เพื่อผลิตปุ๋ยหมักในเวลาที่รวดเร็วและมีคุณภาพ เป็นจุลินทรีย์ที่ทนอุณหภูมิสูง

ซึ่งประกอบด้วยเชื้อจุลินทรีย์ 3 กลุ่ม ได้แก่ เชื้อราย่อยเซลลูโลส 4 สายพันธุ์ คือ Scytalidium
thermophilum, Chaetomium thermophilum, Corynascus verrucosus และ Scopulariosis

breviaculis แอคติโนไมซิสต์ย่อยเซลลูโลส คือ Streptomyces sp. 2 สายพันธุ์ และแบคทีเรียย่อยไขมัน

คือ Bacillus subtilis 2 สายพันธุ์ (กรมพัฒนาที่ดิน, 2556ค)

5.1 ส่วนผสมของวัสดุในการกองปุ๋ยหมัก 1 ตัน ประกอบด้วย
1. เศษพืชแห้ง จ่านวน 1,000 กิโลกรัม

2. มูลสัตว์ จ่านวน 200 กิโลกรัม

3. ปุ๋ยไนโตรเจน (ยูเรีย) จ่านวน 2 กิโลกรัม
หรือน้่าหมักจากปลา จ่านวน 9 ลิตร

4. สารเร่งซุปเปอร์ พด.1 จ่านวน 1 ซอง

5.2 วิธีการกองปุ๋ยหมัก

กองปุ๋ยหมัก 1 ตัน มีขนาดกว้าง 2 เมตร ยาว 3 เมตร และสูง 1.5 เมตร มี 2 วิธี ตามขนาดของ
เศษพืช ดังนี้