Page 99 - ปุ๋ยอินทรีย์และการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย
P. 99
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
88
สภาพแวดล้อมในกองปุ๋ยหมักให้เหมาะสมต่อการด่าเนินการกิจกรรมของจุลินทรีย์ในการย่อยสลายเศษวัสดุ
ซึ่งมีการปฏิบัติ ดั้งนี้
1) รดน้่ากองปุ๋ยควรกระท่าอย่างสม่่าเสมอ เพื่อให้มีความชื้นภายในกองอยู่ในระดับที่มีความ
เหมาะสมกับจุลินทรีย์ คือ ประมาณ 50 – 60 เปอร์เซ็นต์ โดยน้่าหนัก ในทางปฏิบัติอาจจะสังเกตจากกองปุ๋ย
หมักว่าไม่แห้งและแฉะเกินไป หรือตรวจสอบโดยการสอดมือเข้าไปในกองปุ๋ยให้ลึกและหยิบวัสดุในกองปุ๋ยมา
บีบดู ถ้าความชื้นน้อยเกินไปจะท่าให้กระบวนการย่อยสลายเกิดขึ้นได้ช้าจึงควรรดน้่ากองปุ๋ย แต่ถ้าความชื้น
มากเกินไปจะมีผลต่อการระบายอากาศภายในกองปุ๋ย ท่าให้เกิดสภาพการขาดออกซิเจนกระบวนการย่อย
สลายเกิดขึ้นได้ช้าเช่นกัน
2) กลับกองปุ๋ยเป็นการระบายอากาศลดความร้อนในกองปุ๋ยและช่วยให้วัสดุคลุกเคล้าเข้ากัน
เพื่อให้สภาพแวดล้อมในกองปุ๋ยมีความเหมาะสมกับจุลินทรีย์ในการด่าเนินกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง ควรมีการ
กลับกองปุ๋ยทุกๆ 7 – 10 วัน
3) เมื่อกองปุ๋ยกลายเป็นปุ๋ยที่สมบูรณ์แล้ว หากยังไม่ได้น่าไปใช้ ควรเก็บรักษาปุ๋ยหมักไว้ใน
โรงเรือนหรือสถานที่ที่มีก่าบังแดดและฝน เพราะเมื่อปุ๋ยหมักถูกแดดหรือฝนจะท่าให้คุณภาพของปุ๋ยหมัก
ลดลง
6. หลักการพิจารณาลักษณะของปุ๋ยหมักที่เสร็จสมบูรณ์
โดยทั่วไปมักมีปัญหาอยู่เสมอว่า วัสดุที่น่ามาท่าปุ๋ยหมักนั้นจะเป็นปุ๋ยหมักที่เสร็จสมบูรณ์เมื่อใดและ
พร้อมน่าไปใช้แล้วหรือยัง ซึ่งข้อก่าหนดตามมาตรฐานปุ๋ยอินทรีย์ของประเทศไทยที่จะบอกว่าเป็นปุ๋ยหมักที่
สมบูรณ์ คือ ปุ๋ยหมักต้องมีค่าอัตราส่วนของสารประกอบคาร์บอนต่อไนโตรเจน (C/N ratio) ไม่เกิน 20: 1
(ส่านักวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร, 2548ก) เมื่อน่าปุ๋ยหมักใส่ลงดินแล้วจะไม่เป็นอันตรายต่อ
พืช ค่า C/N ratio แต่ต้องส่งวิเคราะห์ทางเคมีท่าให้เสียค่าใช้จ่าย ดังนั้น ถ้าเกษตรกรท่าปุ๋ยหมักไว้ใช้เองอาจ
ใช้หลักเกณฑ์ในภาคสนามต่างๆ ร่วมกันเพื่อพิจารณาว่าปุ๋ยหมักที่เสร็จสมบูรณ์ ส่าหรับหลักเกณฑ์ในการ
พิจารณาปุ๋ยหมักที่เสร็จสมบูรณ์ในภาคสนามมี ดังนี้ (ส่านักเทคโนโลยีชีวภาพทางดิน, 2551)
6.1 สีของเศษวัสดุหลังจากเป็นหมักที่สมบูรณ์ จะมีสีน้่าตาลเข้มจนถึงด่าโดยปกติเมื่อใช้เศษพืชใน
การท่าปุ๋ยหมักจะเห็นความแตกต่างของสีที่ชัดเจน
6.2 ลักษณะของวัสดุที่เป็นปุ๋ยหมักสมบูรณ์ จะมีลักษณะอ่อนนุ่ม ยุ่ยและฉีกขาดออกจากกันได้ง่าย
ไม่แข็งกระด้างเหมือนวัสดุเริ่มแรก
6.3 กลิ่นของวัสดุปุ๋ยหมักที่สมบูรณ์ จะไม่มีกลิ่นเหม็น ในกรณีที่มีกลิ่นเหม็นหหรือฉุนอยู่แสดงว่า
กระบวนการย่อยลายในกองปุ๋ยยังไม่สมบูรณ์
6.4 ความร้อนในกองปุ๋ย หลังจากกองปุ๋ยหมัก 2 – 3 วัน อุณหภูมิในกองปุ๋ยจะสูงประมาณ 50 –
60 องศาเซลเซียส อุณหภูมิจะสูงอยู่ในระดับนี้ระยะหนึ่งแล้วจึงค่อยๆ ลดลงจนกระทั่งใกล้เคียงกับภายนอก
กองปุ๋ย จึงยอมรับว่าเป็นปุ๋ยหมักที่สมบูรณ์ แต่ควรระวังเรื่องความชื้นในกองปุ๋ยด้วย เพราะในกรณีที่กองปุ๋ย
มีความชื้นน้อยหรือมากเกินไปอาจจะท่าให้ระดับอุณหภูมิภายในกองปุ๋ยลดลงได้เช่นกัน เนื่องจากกิจกรรม
การย่อยสลายของจุลินทรีย์ลดลง
