Page 101 - ปุ๋ยอินทรีย์และการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
90

8. การผลิตปุ๋ยหมัก

การผลิตปุ๋ยหมักมี 2 แบบ คือ การผลิตใช้เอง และการผลิตแบบอุตสาหกรรม

8.1 การผลิตปุ๋ยหมักแบบใช้เอง ควรปฏิบัติตามมีขั้นตอน ดังนี้
การน่าเศษวัสดุมากองท่าปุ๋ยหมักในพื้นที่ราบ ซึ่งไม่ต้องอาศัยอุปกรณ์มากนัก โดยขั้นตอนการ

ท่าปุ๋ยหมักและดูแลรักษากองปุ๋ยหมักให้ปฏิบัติตามที่กล่าวมาในหัวข้อ 5 เรื่องการผลิตปุ๋ยหมักโดยใช้สารเร่ง
ซุปเปอร์ พด.1 โดยส่วนผสมของวัสดุในการกองปุ๋ยหมัก 1 ตัน ประกอบด้วย เศษพืชแห้ง จ่านวน 1,000

กิโลกรัม มูลสัตว์ จ่านวน 200 กิโลกรัม ปุ๋ยไนโตรเจน (ยูเรีย) จ่านวน 2 กิโลกรัม หรือน้่าหมักจากปลา 9

ลิตร และสารเร่งซุปเปอร์ พด.1 จ่านวน 1 ซอง วิธีนี้มีต้นทุนต ่าแต่ใช้พื้นที และแรงงานมาก อาจสร้างความ
สกปรกในกรณีที กองปุ๋ยถูกท่าลายจากสัตว์เลี้ยงหรือภัยธรรมชาติ การผลิตแบบนี้มีความเหมาะสมเฉพาะการ

ผลิตปุ๋ยหมักเพื อใช้เองในระดับไร่นา
8.2 การผลิตแบบอุตสาหกรรม

เทคนิคการผลิตปุ๋ยหมักแบบอุตสาหกรรม มีการปรับปรุงวิธีการหมักให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้นจึงมี

ความจ่าเป็น เช่น การบดวัสดุให้มีขนาดเล็กลงก่อนหมัก การใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ช่วยเร่งปฏิกิริยา และการใช้
เครื่องจักรทดแทนแรงงานคนในขั้นตอนต่างๆ เป็นต้น การผลิตแบบนี้คุ้มค่าต่อการลงทุนเมื่อผลิตในปริมาณ

มาก ใช้เครื่องจักรและการจัดการที่ซับซ้อน เทคโนโลยีการผลิตปุ๋ยหมักแบบอุตสาหกรรมมีหลายแบบ เช่น
แบบกองยางในแนวรางซีเมนต์ แบบกองยาวบนพื้นราบ และแบบถังแนวตั้ง (Tchobanoglous and

Kreith, 2002)

8.2.1 แบบกองยาวในรางซีเมนต์ (Passively aerated bins) เป็นวิธีการท่าปุ๋ยหมักที่มีวิธีการ
ซับซ้อนน้อยและท่าปุ๋ยหมักในพื้นที่ท่าขึ้นจากคอนกรีต ที่มีลักษณะเป็นก่าแพง 3 ด้าน ในบางครั้งอาจมีการ

ท่าหลังคาเพื่อคลุมกองปุ๋ย มีการให้อากาศและมีการพลิกกลับกองปุ๋ยหมัก การท่าปุ๋ยหมักวิธีนี้จะเริ่มจาก
การน่าวัสดุที่ย่อยสลายได้มากองในรางหรือคอกแล้วคลุมทับด้วยปุ๋ยหมักที่ย่อยสลายสมบูรณ์แล้ว เพื่อ

ป้องกันการแพร่กระจายของกลิ่น มีการวางท่อบริเวณด้านล่างของกองเพื่อให้อากาศสามารถแพร่เข้าสู่กอง

ปุ๋ยได้และไม่มีการพลิกกลับกองในระหว่างการหมัก (Goldstein and Block, 1997) ดังภาพที่ 5.9
นอกจากนี้ยังมีการหมักโดยวัสดุอยู่ในรางยาวและมีการกวนวัสดุส่าหรับรางที่หมักท่าด้วยคอนกรีต สร้างใน

อาคารจ่านวนหลายราง ขนาดของราง คือ สูง 1 – 2 เมตร กว้าง 2 – 4 เมตร และยาว 50 – 100 เมตร
และด้านบนเปิดเพื่อให้เครื่องกวนท่างานตามแนวยาวของราง ดังภาพที่ 5.10 การหมักเริ่มจากการใส่วัสดุที่

ต้นทาง โดยเครื่องกวนจะคลุกเคล้าวัสดุและเติมออกซิเจนพร้อมพ่นน้่า ขณะเดียวกันก็ค่อยๆ ดันวัสดุให้ไป

ข้างหน้าทีละน้อย เปิดช่องให้เติมวัสดุใหม่เข้ามา ส่าหรับวัสดุที่ค่อยๆ เคลื่อนตัวไปข้างหน้านั้น เมื่อถึงปลาย
รางก็เคลื่อนที่ย้อนกลับมา โดยใช้เวลาประมาณ 10 – 28 วัน แล้วแต่ชนิดของวัสดุ จากนั้นน่าออกไปบ่มจน

ได้ปุ๋ยหมักมีคุณภาพตามต้องการ (ยงยุทธและคณะ, 2551) ดังภาพที่ 5.10