Page 46 - ปุ๋ยอินทรีย์และการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย
P. 46
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
35
6. อิทธิพลของอินทรียวัตถุที่มีต่อสมบัติทางเคมีของดิน
6.1 เป็นแหล่งธาตุอาหารของพืช
เนื่องจากขบวนการย่อยสลายของสารอินทรีย์จะปลดปล่อยธาตุอาหารพืชออกมาโดยกิจกรรมของ
จุลินทรีย์ดิน ดังนั้นจึงมีธาตุอาหารหลัก ธาตุอาหารรองและจุลธาตุค่อนข้างครบถ้วนที่พืชใช้ในการ
เจริญเติบโต ถึงแม้ธาตุอาหารจะมีปริมาณไม่มากเมื่อเทียบกับปุ๋ยเคมี แต่ธาตุอาหารเหล่านี้จะค่อยๆ
ปลดปล่อยให้เป็นประโยชน์ต่อพืชในระยะยาว โดยเฉพาะธาตุไนโตรเจนซึ่งเป็นธาตุหลักจากการสลายตัวของ
อินทรียวัตถุ พบว่า ธาตุไนโตรเจนมาจากอินทรียวัตถุในดินถึง 95 เปอร์เซ็นต์ แต่จะปลดปล่อยออกมาอย่าง
ช้าๆ ซึ่งปริมาณธาตุไนโตรเจนทั้งหมดสามารถทราบได้จากปริมาณอินทรียวัตถุในดิน ดังตารางที่ 2.3 พื้นที่
1 ไร่ ดินที่ระดับความลึก 15 เซนติเมตร และมีความหนาแน่นดินรวม 1.3 กรัมต่อลูกบาศก์เซนติเมตร จะมี
เนื้อดิน 312,000 กิโลกรัมต่อไร่ ธาตุไนโตรเจนในอินทรียวัตถุจะถูกปลดปล่อยออกมาประมาณ 2 – 5
เปอร์เซ็นต์ หรือเฉลี่ย 4 เปอร์เซ็นต์ต่อฤดูกาลเพาะปลูก ดังนั้นเมื่อดินมีอินทรียวัตถุ 0.5 เปอร์เซ็นต์ จะมีธาตุ
ไนโตรเจน 90 กิโลกรัมต่อไร่ จะถูกปลดปล่อยออกมาเพียง 4 เปอร์เซ็นต์ หรือ 3.6 กิโลกรัมไนโตรเจน ซึ่งไม่
เพียงพอแก่การเจริญเติบโตของพืช จึงจ่าเป็นต้องเพิ่มปริมาณอินทรียวัตถุหรือปุ๋ยเคมีเพื่อให้เพียงพอกับความ
ต้องการของพืช (ส่านักเทคโนโลยีชีวภาพทางดิน, 2551) และอินทรียวัตถุยังมีผลทางอ้อมต่อความเป็น
ประโยชน์ของธาตุอาหารพืช ได้แก่ 1) กรดอินทรีย์หรือกรดคาร์บอนิคที่เกิดขึ้นจากคาร์บอนไดออกไซด์ ซึ่ง
ได้มาจากการย่อยสลายและยังสามารถช่วยละลายสารประกอบของธาตุอาหารพืชบางชนิดให้เป็นประโยชน์
ต่อพืช เช่น ละลายธาตุฟอสฟอรัสในดิน 2) การเกิดสารอินทรีย์ที่มีสมบัติเป็นสารคีเลต จากการสลายตัวของ
อินทรียวัตถุที่จะรวมตัวกับประจุของจุลธาตุ ซึ่งเป็นโลหะกลายเป็นคีเลตและเป็นประโยชน์ต่อพืชมากขึ้น
(คณาจารย์ภาควิชาปฐพีวิทยา, 2541)
ตารางที่ 2.3 ปริมาณไนโตรเจนทั้งหมดในอินทรียวัตถุระดับต่างๆ
อินทรียวัตถุในดิน (%) ไนโตรเจนทั้งหมด (กก.ต่อไร่)
0.5 90
1.0 180
2.0 360
3.0 540
4.0 720
5.0 900
ที่มา: ส่านักเทคโนโลยีชีวภาพทางดิน (2551)
6.2 ช่วยให้ดินมีความสามารถดูดซับธาตุอาหารพืชได้สูง
เนื่องจากอินทรียวัตถุมีพื้นที่ผิวหน้าสัมผัสมากและมีประจุลบเป็นส่วนใหญ่ ดังนั้นจึงมี
ความสามารถในการแลกเปลี่ยนประจุบวกได้มาก กล่าวคือ มีความสามารถในการแลกเปลี่ยนประจุบวก
(CEC) ได้สูงกว่าดินเหนียวชนิดอื่นๆ เนื่องจากอินทรียวัตถุที่สลายตัวได้ดีแล้ว CEC สูงถึง 300 meg ต่อ 100
