Page 135 - ปุ๋ยอินทรีย์และการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
124

บทที่ 7

น้ําหมักหรือปุ๋ยอินทรีย์น้ําของชาวบ้าน

1. ความหมาย

น้ําหมักหรือปุ๋ยอินทรีย์น้ํา หมายถึง ปุ๋ยอินทรีย์ในรูปของเหลวที่ได้มาจากการย่อยสลายวัสดุเหลือใช้

จากพืชหรือสัตว์ลักษณะสดโดยกิจกรรมของจุลินทรีย์ในสภาพที่ไม่มีออกซิเจนเป็นส่วนใหญ่ ผลิตภัณฑ์ที่ได้มี
ลักษณะเป็นของเหลวสีน้่าตาล ซึ่งประกอบด้วย คาร์โบไฮเดรท กรดอินทรีย์ ฮอร์โมนหรือสารเร่งการ

เจริญเติบโตของพืช (ออกซิน จิบเบอร์เรลลิน และไซโตไคนิน) วิตามิน กรดอะมิโน กรดฮิวมิกเอนไซด์
วิตามิน และแร่ธาตุ (กลุ่มอินทรียวัตถุและวัสดุเหลือใช้, 2545; ราเชนทร์และศิริธรรม, 2551; กรมพัฒนาที่ดิน

, 2558 ) แต่ส่วนใหญ่ที่พบจากการผลิตน้่าหมักหรือปุ๋ยอินทรีย์น้่าของชาวบ้านจะเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น ที่

เกิดการประยุกต์ใช้จุลินทรีย์อีเอ็มหรือจุลินทรีย์ในท้องถิ่นในการน่ามาหมักกับกากน้่าตาลและเศษพืช สัตว์
ซึ่งเป็นวัสดุหลักของท้องถิ่น และน่ามาใช้กันอย่างแพร่หลายในหลายท้องถิ่น และมีการเรียกกันว่า “น้่า

หมัก” ต่อมาเรียกว่า “ปุ๋ยอินทรีย์น้่าหรือปุ๋ยอินทรีย์เหลว” ซึ่งส่วนใหญ่จะมีธาตุอาหารหลักและปริมาณ

อินทรียวัตถุไม่ผ่านเกณฑ์ปุ๋ยอินทรีย์เหลวของกรมวิชาการเกษตร ดังตารางที่ 7.1 (สุนันทา, 2546) ดังนั้น ปุ๋ย
อินทรีย์น้ําของชาวบ้าน จึงควรเรียกว่า “น้ําหมัก” ตามเดิม

ตารางที่ 7.1 รายละเอียดการกําหนดสมบัติของปุ๋ยอินทรีย์เหลวหรือปุ๋ยอินทรีย์น้ํา

ลําดับที่ ลักษณะ เกณฑ์กําหนด

1 ปริมาณอินทรียวัตถุ ไม่น้อยกว่า 10 เปอร์เซ็นต์ โดยน้่าหนัก
2 อัตราส่วนคาร์บอนต่อไนโตรเจน (C/N) ไม่เกิน 20:1
3 ค่าการน่าไฟฟ้า ไม่เกิน 10 เดซิซีเมน/เมตร
4 ปริมาณธาตุอาหารหลัก

- ไนโตรเจน (total N) ไม่น้อยกว่า 0.5 เปอร์เซ็นต์ โดยน้่าหนัก
- ฟอสฟอรัส (total P O ) ไม่น้อยกว่า 0.5 เปอร์เซ็นต์ โดยน้่าหนัก
2 5
- โพแทสเซียม (total K O) ไม่น้อยกว่า 0.5 เปอร์เซ็นต์ โดยน้่าหนัก
2
หรือปริมาณธาตุอาหารหลักรวมกันไม่น้อยกว่า 1.5

เปอร์เซ็นต์ โดยน้่าหนัก
5 ปริมาณโซเดียม ไม่เกิน 1 เปอร์เซ็นต์ โดยน้่าหนัก
6 ปริมาณสารพิษไม่เกินกว่าที่รัฐมนตรี
ประกาศก่าหนด

ที่มา: กรมวิชาการเกษตร (2552ก)