Page 128 - ปุ๋ยอินทรีย์และการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
117

กระบวนการมินเนอราลไลไซซันกลับเกิดกระบวนการอิมโมบิไลเซซันแทน นอกจากนี้สัดส่วนระหว่าง

คาร์บอนและฟอสฟอรัสเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ควบคุมการปลดปล่อยธาตุฟอสฟอรัสของปุ๋ยพืชสด ส่าหรับค่า
วิกฤตของ C : P เรโช ที่ส่งเสริมกระบวนการมินเนอราลไลเซซันของฟอสฟอรัสนั้นยังไม่มีความชัดเจนนัก

โดยค่าที่รายงานไว้ต่่าสุดคือ 55:1และ สูงสุดถึง 300:1 อย่างไรก็ตามการทดสอบในถั่วบางชนิดที่มี C : P

เรโช 112:1 เป็นเวลา 12 สัปดาห์ พบว่า มีกระบวนการอิมโมบิไลเซซันของฟอสฟอรัสองค์ประกอบของพืชทั้ง
สองประการข้างต้น ขึ้นอยู่กับชนิดของพืชปุ๋ยสด ระดับความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัสในดินที่ใช้ปลูก

และอายุของพืชที่ไถกลบ ส่าหรับพืชปุ๋ยสดอายุ 6 – 8 สัปดาห์ มักมีฟอสฟอรัสสูงกว่า 0.3 เปอร์เซ็นต์
เล็กน้อย และC : P เรโช ประมาณ 100:1 ซึ่งเมื่อไถกลบในดินส่วนเหนือดินซึ่งสลายง่ายกว่ารากและจะ

ปลดปล่อยฟอสฟอรัสรูปที่เป็นประโยชน์ออกมาก่อน
2) ผลของปุ๋ยพืชสดยังช่วยเพิ่มความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัส

การใช้พืชปุ๋ยสดช่วยเพิ่มความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัสในดินนาน้่าขังและดินไร่ ดังนี้

- ดินนาน้ําขัง ปุ๋ยพืชสดช่วยเพิ่มความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัสในดินได้ด้วยกลไก 3
แบบ คือ รีดักชัน(reduction) คีเลชัน (chelation) และปรับpH ของดินให้เหมาะสม เนื่องจากการใส่ปุ๋ยพืช

สดในดินนาจะเร่งการใช้ออกซิเจนในการหายใจของจุลินทรีย์ เป็นเหตุให้ศักย์รีดอกซ์ของดินมีค่าลดลง

สารประกอบเหล็กฟอสเฟตและแมงกานีสฟอสเฟตจึงละลายได้มากขึ้น ประกอบกับการใส่ปุ๋ยพืชสดท่าให้
pH ของดินเปลี่ยนแปลงได้สองทาง คือ pH ของดินด่างลดลง และ pH ของดินกรดเพิ่มขึ้น ซึ่งเป็นสภาพที่

ส่งเสริมการละลายของสารประกอบฟอสเฟตในดินเช่นเดียวกัน เช่น การขังน้่าดินกรด (pH 5.8) เป็นเวลา 50
วัน ท่าให้ฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์เพิ่มจาก 0.8 กิโลกรัมฟอสฟอรัสต่อไร่ เป็น 2.4 กิโลกรัมฟอสฟอรัสต่อไร่

แต่ถ้าใส่ปุ๋ยพืชสดจะเพิ่มเป็น 4.1 กิโลกรัมฟอสฟอรัสต่อไร่ นอกจากนี้กรดอินทรีย์และสารประกอบอินทรีย์
หลายชนิดที่เกิดจากการสลายตัวของปุ๋ยพืชสด จะอยู่ในรูปสารคีเลตที่สามารถท่าปฏิกิริยาคีเลชันกับไอออน

ของธาตุแคลเซียม เหล็ก แมงกานีสและอลูมิเนียม จึงป้องกันมิให้ไอออนทั้งสี่ชนิดดังกล่าวไปท่าปฏิกิริยากับ

ฟอสเฟตรูปที่เป็นประโยชน์ในดินอีก จึงป้องกันการตรึงฟอสฟอรัสในดินนาน้่าขังได้อีกทางหนึ่ง (ยงยุทธและ
คณะ, 2551)

- ดินไร่ ส่าหรับผลของปุ๋ยพืชสดต่อความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัสในดินไร่ แม้จะไม่
มากเหมือนดินนาน้่าขัง แต่ก็มีตัวอย่างน่าสนใจ ดังนี้ เพิ่มประสิทธิภาพการใช้ปุ๋ยฟอสเฟตของอ้อย กล่าวคือ

อ้อยใช้ประโยชน์จากปุ๋ยฟอสเฟตที่ใส่ได้เพียง 38.5 เปอร์เซ็นต์ แต่ถ้าใส่ปุ๋ยฟอสเฟตร่วมกับปุ๋ยพืชสดช่วยให้

อ้อยใช้ปุ๋ยฟอสเฟตที่ใส่ได้ถึง 50.5 เปอร์เซ็นต์ และดึงฟอสฟอรัสจากดินล่างมาสู่ดินบน เนื่องจากรากของพืช
ปุ๋ยสดมีความสามารถในการดูดฟอสฟอรัสในดินล่างมาเก็บไว้ในรากตื้นใช้ประโยชน์ และรากพืชตระกูลถั่ว

หลายชนิดชอนไชได้ลึกลงไปในดินล่าง จึงมีการขับสารออกจากรากในดินรอบๆ ผิวรากที่แผ่ขยายไปนั้น
ภายหลังการไถกลบพืชปุ๋ยสดลงดิน กรดอินทรีย์และอินทรียสารต่างๆ ที่ได้จากการสลายตัวโดยกิจกรรมของ

จุลินทรีย์ดิน ก็ท่าหน้าที่ละลายสารประกอบฟอสเฟตที่ละลายยาก รวมทั้งท่าหน้าที่เป็นสารดีเลต ซึ่งท่า

ปฏิกิริยากับแคลเซียม เหล็ก แมงกานีส และอลูมินั่ม จึงป้องกันมิให้ไอออนทั้งสี่ชนิดไปตรึงฟอสฟอรัสในดิน
อีก (Amberger, 1992)