Page 127 - ปุ๋ยอินทรีย์และการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
116

5.1.1 ธาตุไนโตรเจน

การปลดปล่อยธาตุไนโตรเจนของปุ๋ยพืชสดที่ไถกลบดินจากรูปอินทรียสารที่ไม่เป็น
ประโยชน์ต่อพืชเป็นรูปอนนินทรีย์สารที่เป็นประโยชน์ต่อพืช ซึ่งเกิดจากกิจกรรมของจุลินทรีย์ โดยจะมี

ปริมาณมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับกระบวนการมินเนอราลไลเซซัน (mineralization) และอิมโมบิไลเซซัน

(immobilization) โดยที่กระบวนการมินเนอราลไลเซซันมีอัตราสูงกระบวนการอิมโมบิไลเซซันก็จะมี
ปริมาณธาตุไนโตรเจนที่เป็นประโยชน์ต่อพืชก็สูงขึ้น แต่ถ้ากระบวนการอิมโมบิไลเซซันมีอัตราสูงกว่ามินเนอ

ราลไลเซซันปริมาณธาตุไนโตรเจนที่เป็นประโยชน์ต่อพืชก็ลดลง ดังนั้น ระดับของอนินทรียสารไนโตรเจนใน
ดินที่ได้จากปุ๋ยพืชสดจึงอยู่ที่กระบวนการใดเด่นกว่า ซึ่งส่งผลให้ความเข้มข้นสุทธิของอนินทรียสารไนโตรเจน

เป็นบวกหรือลง ซึ่งเรียกว่าการผันเวียนของมินเนอราลไลเซซัน–อิมโมบิไลเซซัน(mineralization-
immobilization tumover) (Tate, 1994) ในสภาพดินไร่และดินนาน้่าขังการสลายตัวและปลดปล่อยธาตุ

ไนโตรเจนของปุ๋ยพืชสดจะเร็วมากในสองสัปดาห์แรกและลดลงในช่วงเวลาต่อมา ดังงานวิจัยของ Sing et al.

(1992) พบว่า ในสภาพดินไร่โสนคางคกที่ไถกลบจะเกิดการย่อยสลายและได้มีค่ามินเนอราลไลเซชันของ
ไนโตรเจนสุทธิ 48 เปอร์เซ็นต์ ภายใน 2 สัปดาห์ เมื่อครบ 4 สัปดาห์ ค่าดังกล่าวของโสนคางคกเพิ่มเป็น 59

เปอร์เซ็นต์ แสดงว่า อัตราการปลดปล่อยธาตุไนโตรเจนของโสนคางคกจะช้าลงเมื่อเวลาเพิ่มขึ้น ซึ่ง

สอดคล้องกับรายงานของ Frankenberger and Abdelmagid (1985) ว่า การไถกลบพืชปุ๋ยสดชนิดต่างๆ
ในช่วงเวลา 20 สัปดาห์ พบว่า ถั่วเหลืองและโคลเวอร์สลายตัวและปลดปล่อยไนโตรเจนได้เร็วกว่าและ

มากกว่าถั่วพุ่มและอัลฟัลฟา โดยกระบวนการสลายตัวของปุ๋ยพืชสดเร็วในช่วง 2 สัปดาห์แรก และช้าลง
เล็กน้อยใน 2 สัปดาห์ต่อมา หลังจากนั้นแม้จะยังปลดปล่อยไนโตรเจนออกมาอย่างต่อเนื่องแต่อัตราการ

ปลดปล่อยก็ช้าลง ในสภาพดินนาน้่าขังเมื่อไถกลบโสนคางคก พบว่า จะเกิดการย่อยสลายและมีการ
+
ปลดปล่อยแอมโมเนียมไนโตรเจน (NH -N) จะเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วใน 14 วัน โดยมีค่ามินเนอราลไลเซซัน
4
ของไนโตรเจนสุทธิ 31 เปอร์เซ็นต์ และเมื่อเวลาเพิ่มขึ้นเป็น 20 และ 30 วัน ค่ามินเนอราลไลเซซันของ

ไนโตรเจนสุทธิ 37 และ 49เปอร์เซ็นต์ ตามล่าดับ แสดงว่า อัตราการปลดปล่อยธาตุไนโตรเจนของโสนคางคก
จะช้าลงเมื่อเวลาเพิ่มขึ้น (Sing et al.,1992) ซึ่งสอดคล้องกับรายงานของ Khind et al. (1985) ว่า การไถ

กลบโสนในดินนาน้่าขังจะมีการปลดปล่อยแอมโมเนียมไนโตรเจนเกิดขึ้นสูงสุดภายใน 2 สัปดาห์ ต่อจากนั้นก็
จะลดลง

5.1.2 ธาตุฟอสฟอรัส

เมื่อใส่ปุ๋ยพืชสดลงในดิน จะมีผลท่าให้ธาตุฟอสฟอรัสในดินมีประโยชน์มากขึ้น 2 ทาง คือ
(ยงยุทธและคณะ, 2551)

1) โดยจากการปลดปล่อยธาตุฟอสฟอรัสของปุ๋ยพืชสด เมื่อไถกลบพืชปุ๋ยสดลงดินจะเกิด
การย่อยสลายโดยกิจกรรมของจุลินทรีย์ ในกระบวนการมินเนอราลไลเซซันของฟอสฟอรัสจากรูปอินทรียสาร

ไม่เป็นประโยชน์ต่อพืชเป็นรูปอนนินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ต่อพืช องค์ประกอบของปุ๋ยพืชสดที่มีผลต่อการ

ปลดปล่อยธาตุฟอสฟอรัส ได้แก่ เปอร์เซ็นต์ฟอสฟอรัส และสัดส่วนระหว่างคาร์บอนและฟอสฟอรัส (C : P
เรโช) โดยที่ภายใต้สภาพแวดล้อมที่เหมาะสมปุ๋ยพืชสด ซึ่งมีฟอสฟอรัสเป็นองค์ประกอบมากย่อมย่อยสลาย

และปลดปล่อยธาตุฟอสฟอรัสเร็ว แต่หากในซากพืชมีธาตุฟอสฟอรัสต่่ากว่า 0.2เปอร์เซ็นต์แทนที่จะเกิด