Page 30 - ผลสำเร็จของการดำเนินงาน โครงการพัฒนาที่ดินชุมชนบนพื้นที่สูง บ้านมณีแก้ว หมู่ที่ 8 ตำบลห้วยมุ่น อำเภอน้ำปาด จังหวัดอุตรดิตถ์
P. 30
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
20
3.4 เทคโนโลยีการพัฒนาที่ดินที่ใช้ในพื้นที่โครงการพัฒนาที่ดินชุมชนบนพื้นที่สูง
3.4.1 มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ า
การอนุรักษ์ดินและน้ า (Soil and Water Conservation) หมายถึง การกระท าใดๆ
ก็ตามที่ก่อให้เกิดผลดีกับทรัพยากรดินและน้ า หรือจะกล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ การใช้ประโยชน์ที่ดิน หรือ
ทรัพยากรดินและน้ าอย่างเหมาะสมชาญฉลาดและคุ้มค่า โดยค านึงถึงการรักษาความอุดมสมบูรณ์
ของดิน เพื่อก่อให้เกิดผลผลิตสูงสุดและยั่งยืนตลอดไป (กรมพัฒนาที่ดิน, 2544)
1) วัตถุประสงค์ของการอนุรักษ์ดินและน้ า ได้แก่
1.1) เพื่อลดการชะล้างพังทลายดิน เพื่อให้อัตราการสูญเสียดินใกล้เคียงกับอัตรา
การเกิดดิน และพยายามรักษาให้อยู่ในสภาพที่สมดุล
1.2) เพื่อรักษาปริมาณธาตุอาหารและระดับความอุดมสมบูรณ์ของดิน รวมถึง
การป้องกันการสูญเสียและการเพิ่มส่วนที่สูญเสียไปโดยวิธีการหนึ่ง
1.3) เพื่อรักษาระดับอินทรียวัตถุในดิน และควบคุมอัตราการสลายตัว เพิ่มซาก
พืชและสัตว์ให้แก่ดิน
1.4) เพื่อรักษาสมบัติทางกายภาพและเคมีของดิน ให้มีสภาพที่เหมาะสมต่อการ
เจริญเติบโตของพืช รวมถึงการปรับปรุงบ ารุงดินให้ดินมีสมบัติที่ดีขึ้น
1.5) เพื่อรักษาน้ าและความชื้นในดิน รวมถึงการใช้ทรัพยากรน้ าในพื้นที่ให้เกิด
ประโยชน์สูงสุด
2) วิธีการอนุรักษ์ดินและน้ าที่ส าคัญในทางการเกษตรประกอบด้วย 2 มาตรการ
(กรมพัฒนาที่ดิน, 2544) ดังนี้
2.1) มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าโดยวิธีกล (Mechanical Measures) คือ
วิธีการอนุรักษ์ดินและน้ าโดยการก่อสร้างโครงสร้างทางวิศวกรรม เพื่อควบคุมน้ าไหลบาหนาดิน โดย
การสรางสิ่งกีดขวางความลาดเทของพื้นที่และทิศทางการไหลของน้ า ชวยลดความเร็วของกระแสน้ า
โดยความยาวของความลาดเทจะถูกแบงออกเปนระยะๆ มาตรการวิธีกลมีหลายวิธี ดังนี้
2.1.1) การสร้างคันดินกั้นน้ า (Terrace) กั้นน้ าหรือขวางความลาดเขาของ
พื้นที่ มีประโยชน์ลดปริมาณการสูญเสียเนื้อดิน ป้องกันการเกิดร่องน้ า เป็นการสงวนน้ าไว้ใช้ในดินใน
บริเวณที่ขาดแคลนน้ า และท าให้การใช้ดินเป็นไปอย่างกว้างขวาง ปราศจากอันตรายจากการสูญเสีย
ดิน โดยชนิดของการท าคันดิน คือ
(1) คันดินบันได (Bench Terraces) คือ ขั้นบันไดซึ่งสร้างขึ้นโดยการ
ท าคันดินหรือหินไปตามแนวระดับ โดยท าเป็นขั้นๆ แคบๆ สร้างในบริเวณที่มีความลาดเทเกินกว่า 15
เปอร์เซ็นต์
(2) คันดินฐานกว้าง (Broadbase terrace) เป็นคันดินที่มีลักษณะ
คล้ายคลึงกับคันดินขั้นบันได แต่มีความกว้างของขั้นบันไดกว้างกว่า โดยปกติสร้างขึ้นในบริเวณที่มี
ความลาดชันน้อยหรือที่เกือบราบ
2.1.2) การสร้างคูรับน้ าขอบเขา (Hillside Ditch) คือ คูระบายน้ าที่สร้างไว้
ในสวนไม้ผล โดยระยะห่างระหว่างคูรับน้ า 2 คู ขึ้นกับความเหมาะสมทางด้านการเพาะปลูก ซึ่งได้แก่
ขนาดทรงพุ่ม และระยะแถวของไม้ผล รวมทั้งความต้องการในการใช้คูรับน้ ารอบเขาเป็นพื้นที่ล าเลียง
