Page 13 - การศึกษาประสิทธิภาพจุลินทรีย์ซุปเปอร์ พด.9 ต่อการเพิ่มความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัสและผลผลิตข้าวในดินกรดจัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย
P. 13
4
ดินที่มีการดูดยึดฟอสฟอรัสสูงส่วนใหญ่เป็นดินที่มีเนื้อดินปานกลางถึงละเอียด
มีส่วนประกอบทางแร่เป็นกลุ่มอสัณฐาน (Amorphous) โดยพบในอันดับดินออกซิซอล (Oxisol)
อัลติซอล (Ultisol) และแอลฟิซอล (Alfisol) ซึ่งส่วนใหญ่มีส่วนประกอบทางแร่เป็นออกไซด์ของเหล็ก
และอลูมินั่ม โดยดินในอันดับดินออกซิซอลล์ (Oxisols) เป็นดินที่ดูดยึดฟอสเฟตสูง เพราะมีปริมาณ
เซสควิออกไซด์อยู่มากและมักมีเนื้อปานกลางถึงละเอียด ดินพวกนี้จํากัดตัวอยู่ในเขตร้อน เป็นส่วน
ใหญ่ ซึ่งประกอบด้วยเหล็กและอะลูมินั่มออกไซด์ทําให้ฟอสฟอรัสถูกดูดยึดในรูปเหล็กและอะลูมินั่ม
ฟอสเฟตการดูดยึดจะขึ้นอยู่กับความมากน้อยของธาตุทั้งสองชนิด และค่าความเป็นกรดเป็นด่างของ
ดิน ในประเทศไทยพบในชุดดินโชคชัย ซึ่งเป็นดินที่ถือกําเนิดจากหินบะซอลต์ เป็นต้น อันดับดิน
อัลติซอลล์ (Ultisols) มีเนื้อละเอียดและมีเซสควิออกไซด์มากทําให้สามารถดูดยึดฟอสฟอรัสได้มาก
โดยส่วนใหญ่พบมากในดินทรายของภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ดินชั้นบนไม่ดูดยึด
ฟอสฟอรัส แต่จะถูกดูดยึดสะสมอยู่ในดินชั้นล่างประมาณ 20-30 เซนติเมตร ลงไปซึ่งดินจะมีเนื้อ
ละเอียดมากกว่าดินชั้นบนโดยฟอสเฟตถูกดูดยึดในรูปของเหล็กและอะลูมินั่มฟอสเฟต และถูกดูดยึด
อย่างรวดเร็วในดินที่มีสภาพเป็นกรด (ปัทมา, 2543)
การจัดการดินเพื่อเพิ่มความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัสในดินกรดจัด
จากการศึกษาของ Turan et al. (2006) พบว่าการใส่ปุ๋ยเคมีฟอสฟอรัสเพื่อเพิ่มปริมาณ
ฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในดินที่มีสภาพเป็นกรดจัด ฟอสฟอรัสที่ใส่ลงไปกว่า 75-90 เปอร์เซ็นต์
จะเกิดการตกตะกอนกับเหล็กและอะลูมินั่มในดิน ทําให้พืชไม่สามารถใช้ประโยชน์ได้ ในขณะที่การ
จัดการโดยการใส่ปุ๋ยเคมีฟอสฟอรัสร่วมกับวัสดุปรับปรุงดินชนิดอื่นๆ เช่น ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยพืชสด และวัสดุ
ปูน เป็นต้น สามารถเพิ่มความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัสในดินและผลผลิตพืชได้ดี โดยนริศ (2551)
ได้ศึกษาอิทธิพลของการใส่ปูนร่วมกับปุ๋ยเคมีฟอสฟอรัสต่อการเจริญเติบโตของข้าวโพดหวานในดินกรด
จัด พบว่าการใส่ปูนร่วมกับปุ๋ยเคมีฟอสฟอรัสมีปฏิสัมพันธ์ทางบวกกับค่าความเป็นกรดเป็นด่างของดิน
โดยค่าความเป็นกรดเป็นด่างของดินที่เพิ่มขึ้น ทําให้ปริมาณฟอสฟอรัสที่เป็นประโยชน์ในดินเพิ่มขึ้น
ตามไปด้วย ขณะที่บรรเจิดลักษณ์ (2553) ได้ศึกษาการจัดการดินกรดจัด (pH 4.6) เพื่อการผลิตข้าว
พบว่าการใช้พืชปุ๋ยสด อัตรา 2 ตันต่อไร่ ร่วมกับปุ๋ยเคมีฟอสฟอรัสตามค่าวิเคราะห์ดิน สามารถเพิ่ม
ผลผลิตข้าวไรซ์เบอร์รี่ได้สูงกว่าการใส่ปุ๋ยเคมีฟอสฟอรัสตามค่าวิเคราะห์ดินเพียงอย่างเดียว โดยให้
ผลผลิต 655.00 และ 464.00 กิโลกรัมต่อไร่ ตามลําดับ นิรันดร์และวันชัย (2555) พบว่าการปรับปรุง
ดินกรดจัดด้วยปุ๋ยหมักร่วมกับการใส่ปูนตามค่าความต้องการปูนของดิน ทําให้ข้าวโพดมีผลผลิตสูง
กว่าการปรับปรุงดินด้วยการใช้ปุ๋ยหมักเพียงอย่างเดียวถึง 10 เปอร์เซ็นต์
การใช้จุลินทรีย์เพื่อเพิ่มความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัสในดิน
ปัจจุบันหลายประเทศทั่วโลกมีการประยุกต์ใช้ประโยชน์จุลินทรีย์ดินที่มีประสิทธิภาพในการ
ละลายอนินทรีย์ฟอสเฟต เป็นปุ๋ยชีวภาพเพื่อเพิ่มผลผลิตพืช โดยกลุ่มจุลินทรีย์ละลายอนินทรีย์
ฟอสเฟต (Phosphate Solubilizing Microorganism; PSM) เป็นจุลินทรีย์ดินที่มีความสามารถใน
การละลายอนินทรีย์ฟอสเฟตที่อยู่ในรูปสารประกอบอนินทรีย์ฟอสเฟตที่ไม่ละลายน้ําให้อยู่ในรูปที่
ละลายน้ําได้และเป็นประโยชน์แก่พืช จุลินทรีย์เหล่านี้มีหลายชนิดทั้งที่เป็นแบคทีเรียและเชื้อรา เช่น
Aspergillus sp., Penicillium sp., Pseudomonas sp., Azospirillum sp., Bacillus sp.,
