Page 10 - การศึกษาประสิทธิภาพจุลินทรีย์ซุปเปอร์ พด.9 ต่อการเพิ่มความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัสและผลผลิตข้าวในดินกรดจัดภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย
P. 10
1
หลักการและเหตุผล
ฟอสฟอรัสเป็นธาตุอาหารหลักที่สําคัญต่อการเจริญเติบโตและการให้ผลผลิตของข้าว
โดยมีความสําคัญต่อกลไกเมทตาบอลิซึม การสังเคราะห์แสง การหายใจ การเคลื่อนย้ายและเก็บกัก
พลังงาน เป็นส่วนประกอบในการสังเคราะห์กรดนิวคลีอิค (Lal, 2002; Khan et al., 2009) ข้าวที่
ขาดธาตุฟอสฟอรัสจะมีลักษณะต้นเตี้ย แคระแกรน แตกกอน้อยและผลผลิตต่ํา (Dobermann and
Fairhurst, 2000) ฟอสฟอรัสในดินอยู่ในรูปอินทรีย์และอนินทรีย์ฟอสฟอรัส (Kannapiran and
Ramkumar, 2011) แต่ฟอสฟอรัสทั้งหมดในดินที่พืชสามารถใช้ประโยชน์ได้มีเพียง 0.1 เปอร์เซ็นต์
(Pereira and Castro, 2014) ดินในพื้นที่เขตร้อนที่มีการพุพังสลายตัวสูง 80-90 เปอร์เซ็นต์ของพื้นที่
พืชมักแสดงอาการขาดธาตุฟอสฟอรัส รวมทั้งพบปัญหาดินมีสภาพเป็นกรด ทําให้มีปริมาณเหล็กและ
อะลูมินั่มในสารละลายดินสูง จึงเกิดการตกตะกอนกับฟอสฟอรัสในดินหรือถูกดูดยึดในดิน ทําให้อยู่ใน
รูปที่ไม่เป็นประโยชน์กับพืช (Memon et al., 1992) ดินของประเทศไทยส่วนใหญ่มีสภาพเป็นกรด
จัดถึงกรดจัดมาก มีค่าความเป็นกรดเป็นด่างอยู่ในช่วง 4.6-5.5 โดยภาคตะวันออกเฉียงเหนือพบมาก
ที่สุดมีพื้นที่ถึง 56.45 เปอร์เซ็นต์ (กรมพัฒนาที่ดิน, 2558) ขณะที่พื้นที่ดังกล่าวเป็นแหล่งผลิตข้าวขาว
ดอกมะลิ 105 ส่งออกที่มีคุณภาพดีที่สุดของประเทศ จึงมีความจําเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องหาวิธีการ
จัดการดินกรด นอกจากการใช้ปูนเพื่อยกระดับความเป็นกรดเป็นด่างของดินแล้ว แนวทางการจัดการ
เพื่อเพิ่มความเป็นประโยชน์ของฟอสฟอรัสอีกวิธีหนึ่ง คือ การใช้จุลินทรีย์ ซึ่งเป็นกลุ่มจุลินทรีย์ผลิต
กรดอินทรีย์ และอนินทรีย์ เพื่อเปลี่ยนเหล็กและอลูมินั่มฟอสเฟตในดินกรดให้เป็นฟอสเฟตที่ละลาย
น้ําและพืชสามารถนําไปใช้ประโยชน์ได้
ประเทศไทยเป็นประเทศเขตร้อนที่มีความหลากหลายทางชีวภาพรวมทั้งจุลินทรีย์ โดยเฉพาะ
ดินบริเวณรากพืชพบว่ามีจุลินทรีย์กลุ่มที่ละลายอนินทรีย์ฟอสเฟตที่ถูกดูดยึดในดินให้เป็นประโยชน์
ต่อพืชได้ ซึ่งปัจจุบันมีหลายประเทศได้นํากลุ่มจุลินทรีย์ดังกล่าวมาใช้ประโยชน์เป็นปุ๋ยชีวภาพซึ่ง
สามารถช่วยเพิ่มการเจริญเติบโตและผลผลิตพืชได้ดี ไม่เพิ่มต้นทุนการผลิตและเป็นมิตร
ต่อสิ่งแวดล้อม ในการนี้กรมพัฒนาที่ดินได้มีการวิจัยและพัฒนาจุลินทรีย์ละลายอนินทรีย์ฟอสเฟตและ
ผลิตเป็นผลิตภัณฑ์จุลินทรีย์ พด.9 แต่ด้วยข้อจํากัดในการใช้ประโยชน์ในดินที่มีความเป็นกรด
ไม่ต่ํากว่า 5 จึงมีการวิจัยต่อยอดเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์ โดยพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์
จุลินทรีย์ซุปเปอร์ พด.9 ซึ่งมีประสิทธิภาพในการละลายอนินทรีย์ฟอสเฟตในดินที่มีสภาพเป็นกรด
เล็กน้อย กรดปานกลาง กรดจัด จนถึงดินเปรี้ยวจัด แต่อย่างไรก็ตามผลงานวิจัยดังกล่าวเป็น
ผลงานวิจัยระดับห้องปฏิบัติการ ซึ่งต้องมีการศึกษาถึงประสิทธิภาพและอัตราการใช้ที่เหมาะสมใน
โรงเรือนทดลอง และแปลงนาของเกษตรกร เพื่อให้ได้ประสิทธิภาพสูงสุดของผลิตภัณฑ์และประโยชน์
สูงสุดแก่เกษตรกร ดังนั้นการวิจัยครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประสิทธิภาพการละลายอนินทรีย์
ฟอสเฟตและอัตราการใช้จุลินทรีย์ซุปเปอร์ พด.9 ที่เหมาะสมต่อการเพิ่มผลผลิตข้าวในดินกรดจัด
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย
