Page 68 - หลักการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในเขตพัฒนาที่ดิน

63

(2.2) ลําน้ําสาขาที่ไหลสูลําน้ําสาขาหลัก และมีขนาดพื้นที่ตั้งแต 500 ตารางกิโลเมตรขึ้นไป

ไดกําหนดใหแบงเปนลุมน้ําสาขา โดยใหชื่อสุดทายลําน้ําที่ไหลลงมาบรรจบกับลําน้ําสายหลักเปนชื่อของ
ลุมน้ําสาขา แตถาลุมน้ําสาขานั้นมีขนาดใหญกวา 3000 ตารางกิโลเมตร จะแบงออกเปน 2 สวน โดยเรียกชื่อ

ที่เปนสวนตนวาเปนตอนบน (Upper part) และสวนปลายวาตอนลาง (Lower part) หรือแบงตามชื่อลําน้ําที่

ไหลลงสูลําน้ําสาขา หากมีพื้นที่ตั้งแต 500 ตารางกิเมตรขึ้นไป
(2.3) สําหรับลําน้ําสายหลักๆ ที่มีขนาดพื้นที่นอยกวา 500 ตารางกิโลเมตร และไหลลงสู

แมน้ําสายหลักโดยตรง ซึ่งไมสะดวกที่จะกําหนดใหเปนลุมน้ําสาขาของแตละลําน้ํานั้นได จึงรวบรวมพื้นที่

ใกลๆ กัน เขาดวยกันใหมีพื้นที่รับน้ําประมาณ 500-3000 ตารางกิโลเตเมตร กําหนดขึ้นเปนลุมน้ําสาขาลุมน้ํา

rd
nd
หลักนั้นๆ โดยกําหนดเรียกชื่อเปนลุมน้ําตอนบน (Upper part) ลุมน้ําสวนที่ 2 (2 part) ลุมที่ 3 (3 part)
และลุมน้ําตอนกลาง (lower part) เรียงลําดับจากตนน้ํามาทางทายน้ําหรือจากทิศเหนือลงมาทิศใต ในกรณีที่มี
มากกวา 4 พื้นที่ขึ้นไป ในกรณีที่ 3 พื้นที่ จะกําหนดเรียกเปนตอนบน (Upper part) ตอนกลาง (Middle part)

และตอนลาง (Lower part) ในกรณีที่ 2 พื้นที่ จะกําหนดเรียกชื่อเปนตอนบน และตอนลาง

8.13. หลักเกณฑในการหาพื้นที่ลุมน้ําสาขา

การหาพื้นที่ลุมน้ําทําโดยเริ่มหาแนวสันปนน้ําของแผนที่ มาตราสาวน 1:50,000 แบงเปนลุมน้ํา

หลัก และลุมน้ําสาขา แลวหาพื้นที่ลุมน้ําสาขาดวย Plain meter เพื่อใชคํานวณหาพื้นที่ตอไป

8.14. ระบบการระบายน้ํา (Waterway system)

ระบบการระบายน้ํา เปนสิ่งที่จําเปนในการวางระบบการพัฒนาที่ดิน ซึ่งทางน้ําไหลและทาง
ระบายน้ําอาจเปนสิ่งที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติในสภาพไรนา หรือเปนสิ่งกอสรางที่ทําขึ้นเพื่อเปนการระบายน้ํา

ที่ไหลบนดินในไรนาหรือจากคูเบนน้ําหรือจากการทําขั้นบันได ไปสูที่ปลอดภัยโดยไมเกิดการพังทลายของ

ดิน อนึ่ง การวางระบบการระบายน้ําเปนที่นิยมปฏิบัติกันมากสําหรับเกษตรกรในตางประเทศ เชน

สหรัฐอเมริกา อังกฤษ เยอรมัน ออสเตรเลีย เพราะวาเมื่อมีฝนตกลงมาและมีความหนาแนนหรือความหนัก
เบาของฝน (Rainfall intensity) เกินอัตราการซึมน้ําของดิน ก็จะเกิดน้ําไหลบาไปตามผิวดิน และความสําเร็จ

ในการวางแผนการจัดการน้ําทั่วๆไปนั้น จะขึ้นอยูกับการระบายน้ําที่ไหลบาบนผิวดินนี้ออกไปสูที่ๆ

ปลอดภัย โดยไมทําใหเกิดการพังทลายของดินนั้นและทวมขัง ดังนั้น พื้นที่สวนหนึ่งของไรนาจะตองใชเปน
ที่ทําทางน้ําไหล และมักจะใชทางน้ําไหลเปนสถานที่ปลูกพืชอาหารสัตวหรือเอาไวทําเปนหญาแหงสําหรับ

สัตวเลี้ยง หรือจะใชเปนที่สําหรับผลิตเมล็ดหญาหรือเมล็ดถั่วที่จะใชภายในไรนาของเกษตรกรหรือผลิตเพื่อ

การคาก็ได ความสามารถในการวางระบบการระบายน้ําจะขึ้นอยูกับรูปรางและขนาดของทางน้ําไหลที่

ถูกตองและเหมาะสม การเตรียมพื้นที่ทําทางน้ําไหลมีความสําคัญมาก ทางน้ําไหลเปนสถานที่ซึ่งมีน้ําไหลอยู
เสมอและไหลอยูเปนระยะเวลายาวนาน (Constant and prolong flows) ซึ่งจําเปนตองมีวิธีการอื่นๆ ชวย เชน

การสรางทางลาด (Grade control structures) และการกอสรางสิ่งปองกันผิวของรองน้ําบางสวน (Stone