Page 113 - หลักการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในเขตพัฒนาที่ดิน

108

ในทางตรงกันขามหนาดินที่อยูในสภาพวางเปลา เม็ดฝนที่ตกกระทบรุนแรง ทําใหเม็ดดินกระจายออกจาก

กัน การชะพังทลายจึงเกิดขึ้น พืชยังเปนตัวการสําคัญในการขวางกั้นชะลอความเร็วของการไหลบาที่เกิดจาก
น้ําฝนใหชาลง ลดการพัดพาเอาเม็ดดิน เนื้อดิน และธาตุอาหารในดินใหสูญหายไปเพียงเล็กนอยเทานั้น

อยางไรก็ตาม พืชชนิดตาง ๆ มีประสิทธิภาพในการปองกันการชะพังทลายไมเทากัน พืชที่ขึ้นคลุมดินได

หนาแนน และมีปริมาณอินทรียวัตถุอยูมาก ยอมปองกันการชะพังทลายของดินดีกวาพืชที่ขึ้นคลุมดินบางๆ
และมีอินทรียวัตถุนอย ในบรรดาพืชทั้งหลาย หญาที่เจริญเติบโตแผเลื้อยคลุมดินไดดีและเร็ว ยอมมี

ประสิทธิภาพในการปองกันการชะพังทลายดีกวาพืชชนิดอื่น ๆ การทดลอง (5) ไดพบวาหญาที่ปลูกขึ้นได

อยางหนาแนน ยอมใหมีการสูญเสียดินเพียง 0.34 ตันตอเอเคอรตอป เปรียบเทียบกับขาวโพดที่ปลูก

หมุนเวียนกับพืชตระกูลถั่ว มีการสูญเสียดิน 2.78 ขาวสาลี 10.10 ขาวโพด 19.72 และดินวางเปลามีการ
สูญเสียปริมาณสูงสุด 41.64 ตันตอเอเคอรตอป นอกจากนี้ ยังพบอีกวา การปลูกหญาคลุมดินชวยลดปริมาร

การไหลบาของน้ําฝนบนผิวดินใหเหลือเพียง 12 เปอรเซ็นต ในขณะที่ในแปลงปลูกขาวโพดหมุนเวียนกับพืช

ตระกูลถั่ว มีปริมาณน้ําไหลบา 13.8 เปอรเซ็นต ขาวสาลี 23.3 ขาวโพด 29.4 และดินวางเปลาที่ไถดินลึก 4

นิ้ว ปริมาณน้ําฝนไหลบามากที่สุด 30.7 เปอรเซ็นตของปริมาณน้ําฝนที่ตกทั้งหมด จากผลการทดลองนี้ ได
แสดงใหเห็นวาพืชสามารถปองกันการชะลางพังทลายของดินไดเปนอยางดี

(8) ปองกันการกัดเซาะบริเวณฝงแมน้ํา (Erosion control of river bank) แนวชายฝงแมน้ําลําธารที่

ปราศจากพืชขึ้นปกคลุม หรือมีพืชขึ้นปกคลุมไมหนาแนน น้ําฝนที่ไหลบาลงลําธารน้ํา และน้ําที่ไหลรวมกัน
เออทวมไปตามบริเวณชายฝงแมน้ําลําธารจะกัดเซาะเอาดินตามริมฝงน้ําใหพังทลายลง และพัดพาใหสูญ

หายไป การกัดเซาะนี้ถาหากมีความรุนแรงและเวลานานพอ ดินบนฝงแมน้ําลําธารจะพังทลายลงมา บางครั้ง

ทําความเสียหายใหกับสิ่งกอสราง และบานเรือนที่ตั้งอยูใกลริมฝงแมน้ํา การกัดเซาะและชะพังทลายดินริม
ฝงแมน้ําจะเกิดขึ้นเชนเดียวกันกับบริเวณรองน้ําลึก หรือทางระบายน้ําในไรนา น้ําจะไหลกัดเซาะริมชายฝง

รองน้ําใหพังทลายลงมา พืชหลายชนิดไดแก พืชตระกูลหญาและถั่ว ที่เจริญเติบโตเร็วและขึ้นไดแนนหนา มี

ระบบรากลึกที่ชวยยึดเหนี่ยวดิน และมีลําตนที่แนนทึบชวยตานทานการไหลของน้ําในแมน้ําลําธาร ชวยลด
การกัดเซาะและกัดกรอนดินตามบริเวณชายฝงแมน้ําลําธาร และรองน้ําลึกในไรนา อาทิ หญาเนเปยร แขม

และไมยราบยักษ เปนตน

(9) เปนแนวบังลม (Plants as wind break) ในพื้นที่บางแหงมีลมพัดแรง ความรุนแรงของลมพัด

โดยเฉพาะในชวงตนฤดูรอน อาจทําความเสียหายใหกับพืชพรรณ พืชไร คอกสัตวเลี้ยง และโรงเรือนตาง ๆ
ในฟารม การใชพืชปลูกเปนแนวกันลม ขวางทิศทางลมพัดใหมีจํานวนตั้งแตสองแนวขึ้นไป โดยใชพืช

จําพวกไมยืนตนปลูกในระยะความถี่ที่เหมาะสม สามารถแกปญหาและความเสียหายในไรนาจากลมพายุพัด

ทําลายไดเปนบริเวณกวาง นอกจากนี้ ใบพืชที่รวงหลนทับถมลงบนดิน จะชวยคลุมดินปองกันไมใหลมพัด

หอบเอาอนุภาคของดินพื้นผิวลอยไปกับลมสูที่อื่น ซึ่งเปนการสูญเสียดินอีกวิธีหนึ่ง มักจะเกิดขึ้นในบริเวณ
พื้นที่แหงแลงหรือคอนขางแหงแลง และมีลมพัดแรง พืชที่นิยมปลูกเปนแนวกันลมไดแก กระถินยักษ

(Leucaena Leucoce phala Lam de Wit.) แคบาน (Sesbania grandiflora Poir) กระถินณรงค (Acacia