Page 46 - ศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยีการพัฒนาที่ดิน : กรณีศึกษาการปลูกข้าวโพดหวาน บ้านท่าพยอม ตำบลหนองไผ่ อำเภอด่านมะขามเตี้ย จังหวัดกาญจนบุรี

34

3.3 นวัตกรรมกรมพัฒนาที่ดิน
3.3.1 การผลิตปุ๋ยหมัก โดยใช้สารเร่งซุปเปอร์ พด.1

ปุ๋ยหมัก เป็นปุ๋ยอินทรีย์ชนิดหนึ่งเกิดจากการน าซากหรือเศษเหลือจากพืชมาหมักรวมกัน และ
ผ่านกระบวนการย่อยสลายโดยกิจกรรมจุลินทรีย์จนเปลี่ยนสภาพไปจากเดิม เป็นวัสดุที่มีลักษณะอ่อนนุ่ม
เปื่อยยุ่ย ไม่แข็งกระด้าง และมีสีน้ าตาลปนด า
สารเร่งซุปเปอร์พด.1 เป็นกลุ่มจุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพสูงในการย่อยสลายวัสดุเหลือใช้จาก

การเกษตรและอุตสาหกรรมแปรรูปผลผลิตทางการเกษตรเพื่อผลิตปุ๋ยหมักในเวลารวดเร็ว และมีคุณภาพสูง
ขึ้น ประกอบด้วยเชื้อรา แอคติโนมัยซีสที่ย่อยสารประกอบเซลลูโลส และแบคทีเรียที่ย่อยไขมัน
1) จุดเด่นของสารเร่งซุปเปอร์ พด.1 เป็นจุลินทรีย์ที่ทนอุณหภูมิสูง สามารถสร้างสปอร์
จึงเก็บรักษาผลิตภัณฑ์ได้นาน มีประสิทธิภาพสูงในการย่อยสลายสารประกอบเซลลูโลส ย่อยสลายน้ ามัน

ไขมันในวัสดุหมักที่ย่อยสลายยาก สามารถผลิตปุ๋ยหมักในระยะเวลารวดเร็วและมีคุณภาพ อีกทั้งยังสามารถ
ย่อยวัสดุเหลือใช้ได้หลากหลายและครอบคลุมมากขึ้น (กรมพัฒนาที่ดิน, 2552ข)
กรมพัฒนาที่ดิน (2550ข) ได้กล่าวถึงผลดีของการหมักวัสดุก่อนน าไปใช้ ในการน าเศษพืช
หรือมูลสัตว์ชนิดต่างๆ ไปใส่ในดินโดยไม่ผ่านกระบวนการหมักก่อนนั้น มักจะพบปัญหาในเรื่องของเมล็ด

วัชพืช รวมถึงจุลินทรีย์ที่ก่อให้เกิดโรคและไข่ของแมลงที่เป็นศัตรูพืชที่ติดปนมา อีกทั้งการน าเศษวัสดุ
เหล่านั้นใส่ลงในดินโดยตรง จะเกิดความร้อนและมีการดึงไนโตรเจนจากดินไปใช้โดยจุลินทรีย์ในระหว่าง
การย่อยสลาย ท าให้ดินบริเวณนั้นขาดไนโตรเจน ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตของพืช ท าให้พืช

ชะงักและแสดงอาการใบเหลืองได้ โดยความร้อนที่เกิดขึ้นในระหว่างกระบวนการย่อยสลายและสะสมอยู่ใน
กองปุ๋ยหมักต่อเนื่องเป็นเวลานาน ดังนั้นจึงควรน าเศษซากพืชและมูลสัตว์ไปหมักก่อน
2) ผลดีของการหมักวัสดุก่อนน าไปใช้
2.1) ท าลายเชื้อสาเหตุโรคพืชบางชนิด เช่น เชื้อรา Helminthosporium
maydis ที่ก่อให้เกิดโรคใบไหม้ของข้าวโพด

2.2) ท าลายไข่พยาธิและเชื้อแบคทีเรียที่ก่อให้เกิดโรค เช่น เชื้อ Escherichia
coli ที่ก่อให้เกิดโรคระบาดทางเดินอาหารตายภายใน 15-20 นาที ที่ 60 องศาเซลเซียส ส่วน
Entamoeba histolytica ก่อให้เกิดโรค Amabiasis ตาย ที่ 68 องศาเซลเซียส

2.3) ท าลายไข่ของแมลงศัตรูพืช โดยท าให้ไข่แมลงฝ่อและไม่สามารถเจริญเติบโต
เป็นแมลงต่อได้ และยังมีผลต่อการท าลายเมล็ดวัชพืชที่ติดมากับเศษพืชได้ด้วยเช่นกัน (กรมพัฒนาที่ดิน,
2553ก)
3) วัสดุส าหรับผลิตปุ๋ยหมัก

3.1) วัสดุเศษพืชชนิดต่างๆ ได้แก่ วัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร ทั้งส่วนที่เป็นต้น
กิ่ง ก้าน ใบ และเปลือกจากไร่นา เช่น ฟางและตอซังข้าว ต้นข้าวโพด ซังข้าวโพด ต้นและเปลือกถั่วชนิด
ต่างๆ เป็นต้น และวัสดุเหลือใช้จากโรงงานแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร เช่น กากอ้อย ขี้ตะกรันหม้อกรอง
ขุยมะพร้าว ขี้เลื่อย ทะลายปาล์ม เปลือกเมล็ดกาแฟ เป็นต้น รวมทั้งวัชพืช เช่น ผักตบชวา

3.2) มูลสัตว์ ใช้เป็นแหล่งอาหารแก่จุลินทรีย์ในระยะเริ่มแรกของการหมัก
ในขณะที่ชิ้นส่วนพืชยังไม่เน่าเปื่อย อีกทั้งในมูลสัตว์ยังมีจุลินทรีย์ที่เกี่ยวข้องกับการหมักปุ๋ยอยู่เป็นจ านวน
มาก โดยเฉพาะในมูลสัตว์เคี้ยวเอื้อง
3.3) ปุ๋ยไนโตรเจน เป็นแหล่งธาตุอาหารไนโตรเจนให้แก่จุลินทรีย์ในระยะ

เริ่มแรกของการหมัก ซึ่งจะช่วยให้การย่อยสลายเศษพืชเกิดรวดเร็วขึ้น และท าให้การหมักเกิดขึ้นอย่าง