Page 25 - เปรียบเทียบพันธุ์หญ้าแฝกและพืชคลุมดินต่อการฟื้นฟูและการปรับปรุงสมบัติทางกายภาพและเคมีของดิน

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน

9

และพืชปองกันการชะลางพังทลายของดินบนพื้นที่ลาดชัน ไมเหมาะสมสําหรับไถกลบเปนปุยพืชสด
ทั้งตน แตเลือกตัดเอาเฉพาะกิ่ง ใบ และยอดมาคลุมดินหรือคลุกกับดินเปนปุยพืชสด ไดแก กระถิน
แคฝรั่ง คราม ถั่วมะแฮะ ขี้เหล็ก และถั่วมะแฮะนก เปนตน
4) พืชตระกูลถั่วคลุมดิน (cover crops) หมายถึงพืชที่ปลูกเพื่อใหคลุมพื้นที่ในชวงพัก

ดิน โดยไมหวังผลผลิตที่จําหนายได แตตองการประโยชนคือดานการอนุรักษดินและน้ํา เพิ่ม
อินทรียวัตถุ และเพิ่มไนโตรเจนใหแกดิน (ยงยุทธ, 2557) หรือหมายถึงพืชที่ปลูกหรือหวานใหมีการ
เจริญเติบโตอยางหนาแนน มีใบหนามี ระบบรากแนนสําหรับคลุมดิน หรือยึดดิน ทั้งนี้เพื่อชวยใหดินมี
สิ่งรองรับแรงปะทะ ทั้งนี้พืชคลมุดินแบงออกเปน 2 ประเภท ตามลักษณะการเจริญเติบโต คือประเภท

พุมเตี้ย (herbs) และประเภทเถาเลื้อย (creeping vine) ทั้ง 2 ประเภทนี้สวนใหญใชประโยชนปลูก
เปนพืชคลุมและพืชอาหารสัตว ไมนิยมปลูกแลวไถกลบเปนปุยพืชสดบํารุงดิน เพราะมีปริมาณ
มวลชีวภาพต่ํา และไมสะดวกตอการใชไถกลบ เนื่องจากเถาของพืชมักจะพันผานไถ
การใชประโยชนจะปลูกเปนพืชคลุมดิน โดยทั่วไปมี 2 ลักษณะ คือ ปลูกคลุมดินในพื้นที่

รกรางวางเปลาตามสองขางทางหลวง ไหลเขา และเชิงเขา อีกลักษณะหนึ่งใชปลูกเปนสิ่งคลุมดิน
ชีวภาพ (Living mulch) ระหวางแถวพืชหลักและไมยืนตน เพื่อปองกันการชะลางพังทลายของดิน
และปองกันวัชพืช ในขณะเดียวกันเศษเหลือของพืชที่รวงหลนลงดินจะชวยปรับปรุงบํารุงดิน พืช

จําพวกเถาเลื้อยปเดียว ไดแก ถั่วขอ และคาโลโปโกเนียม พืชคลุมดินไมพุมเตี้ยมีลําตนขึ้นเปนพุมเตี้ย
ไดแก ถั่วเวอราโน ถั่วลิสงนา และถั่วผี นอกจากนี้ในปจจุบันพืชตระกูลถั่วที่ไดรับความนิยมแพรหลาย
กันมากขึ้นในการนํามาปลูกคลุมดินเพื่อทดแทนการปลูกหญาคือ ถั่วปนโต หรือเรียกอีกอยางวา
ถั่วลิสงเถา ถั่วเปรู ถั่วอมาริลโล ปจจุบันไดมีการนําพืชคลุมดิน (cover crops) มาใชประโยชนเพื่อ
ปองกันดินจากการชะลางพังทลายและการสูญเสียธาตุอาหารพืชโดยการชะลางและน้ําไหลบา พืช

ตระกูลถั่วมีผูสนใจนํามาปลูกคลุมดินมากกวาพืชตระกูลหญา เนื่องจากสามารถรักษาปริมาณ
ไนโตรเจนและเพิ่มปริมาณอินทรียไนโตรเจนในดินได พืชคลุมดินที่เปนพืชตระกูลถั่วจะชวยเพิ่มธาตุ
ไนโตรเจนใหแกดินชั้นบน โดยแบคทีเรียที่อยูในปมราก และเพื่อปกปดผิวหนาดินกันแรงกระแทกของ

ฝนที่จะทําใหหนาดินถูกชะลาง สุขจิตต และคณะ (2529) รายงานวาถั่วลาย และถั่วเวอราโนใหผลใน
การคลุมดินดีที่สุด นอกจากนี้ถั่วเวอราโนจะเจริญเติบโต ทนแลง และขึ้นไดดีในดินเกือบทุกชนิด
(ชุมพล และประพัฒน, 2532) อุทิศ (2543) พบวาพืชตระกูลถั่วคลุมดินที่เหมาะสมเพื่อการอนุรักษ
ดินและน้ํา ในพื้นที่ศูนยพัฒนาโครงการทุงหลวง ซึ่งสูงจากระดับน้ําทะเลปานกลาง 1,000 เมตร คือ
ไมยราบไรหนาม ถั่วเวอราโน และพืชตระกูลถั่วคลุมดินที่เหมาะสมเพื่อการอนุรักษดินและน้ํา ในพื้นที่

ศูนยพัฒนาโครงการหลวงแมสะปอก สูงจากระดับน้ําทะเลปานกลาง 700 เมตร คือ ถั่วปนโต หรือ
ถั่วบราซิล เปนพืชคลุมดินขามป สามารถปลูกไดตั้งแตดินเหนียวถึงดินทรายที่มีอุดมสมบูรณต่ําถึงสูง
pH ต่ํา ถึง pH ที่เปนกลาง สามารถเปนพืชคลุมดินในไมผล ทนรมเงา และเปนอาหารสัตว ปลูกใน

เขตรอน ชุมพล และสุมล (2535) พบวาการปลูกถั่วขอเปนพืชคลุมดินรวมกับการปลูกขาวโพด
ชุดดินปากชอง สถานีพัฒนาที่ดินนครราชสีมา มีแนวโนมชวยใหอุณหภูมิของผิวดินลดลงประมาณ
1.5-5.5 องศาเซลเซียล ปริมาณความชื้นในดินเพิ่มขึ้น 1.25-5.10 เปอรเซ็นต ความหนาแนนของดิน
ลดลง ปริมาณอินทรียวัตถุในดินเพิ่มขึ้นประมาณ 0.02-0.16 ฉัตรชัย (2554) รายงานวาการใชเศษ
เหลือของพืชคลุมดินและการปลูกหญาแฝกระหวางแถวสบูดํา โดยตัดใบคลุมดิน และการปลูกถั่วพรา