Page 40 - ผลสำเร็จของการดำเนินงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริโครงการพัฒนาลุ่มน้ำพัฒนาคุณภาพชีวิตในพื้นที่ต้นน้ำน้ำหนาว
P. 40
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
27
ดีที่สุด เนื่องจากให้ผลผลิตไม่แตกต่างจากวิธีการอื่น ลดต้นทุนในการไถเตรียมพื้นที่ มีปริมาณการสูญเสีย
ดินน้อยที่สุด วิธีการนี้จึงเหมาะสมในการแก้ปัญหาการชะล้างพังทลายของดินบนพื้นที่ความลาดชันสูงได้
2.1.4) อาคารชะลอความเร็วของน้ า (check dam) อาคารชะลอความเร็วของ
น้ าเป็นสิ่งก่อสร้างที่สร้างขึ้นในพื้นที่ที่มีการชะล้างพังทลายของดินแบบร่องลึก เพื่อชะลอความเร็วของน้ า
และช่วยให้เกิดการตกตะกอนทับถมในร่องน้ า ท าให้ร่องน้ าตื้นเขิน ช่วยให้พืชต่าง ๆ ในร่องน้ าที่เพิ่ง
งอกใหม่ไม่ถูกน้ าพัดพาไปสามารถเจริญเติบโตขึ้นปกคลุมร่องน้ าได้เร็วขึ้น โดยสร้างขวางเป็น
ช่วง ๆ ในร่องน้ าที่มีการกัดเซาะ อาจสร้างด้วยเศษไม้ เศษพืช หิน ดิน หรือคอนกรีตก็ได้ หรือเป็น
สิ่งก่อสร้างที่ช่วยลดปัญหาการกัดเซาะในทางระบายน้ าที่ปูด้วยหญ้าใช้กับพื้นที่ที่มีการชะล้างพังทลายแบบ
ร่องลึก หรือในทางระบายน้ า
2.1.5) บ่อน้ าในไร่นา (Farm Pond) หรือบ่อขุด (Excavated Pond) คือ บ่อน้ า
หรือสระเก็บน้ าที่ขุดขึ้นเพื่อเป็นแหล่งเก็บกักน้ าฝน น้ าท่า น้ าที่ไหลออกจากดินและน้ าที่ไหลผ่านผิวดินลง
ในบ่อ โดยขุดดินให้มีขนาดกว้าง ยาว และลึก ตามจ านวนน้ าที่ต้องการจะเก็บกักไว้ และน าดินที่ขุดนั้นมา
ถมเป็นคันรอบสระเพื่อท าเป็นบ่อน้ าในไร่นา สิ่งส าคัญที่ต้องพิจารณาในการเลือกพื้นที่สร้างสระน้ า
เพื่อช่วยลดความเสี่ยงต่อการขุดสระแล้วไม่ได้น้ า คือ ลักษณะและสมบัติของดินที่มีผลต่อปริมาณน้ าที่จะ
เก็บกัก เช่น ความลึกของดิน เนื้อดิน และความซึมน้ า หรือความสามารถของดินที่ให้น้ าซึมผ่าน
(Permeability) ในระดับความลึก 1 เมตร ซึ่งมีผลต่อปริมาณการไหลซึมของน้ า (Seepage) และปริมาณ
ของก้อนหินจะมีผลต่อความยากง่ายในการขุด
2.1.6) ทางระบายน้ า (Waterway) ทางระบายน้ าเป็นสิ่งก่อสร้างที่สร้างขึ้นเพื่อ
รับน้ าจากพื้นที่ต่างๆ ซึ่งถูกเบนมาเพื่อให้ไหลไปยังแหล่งที่ต้องการ เช่น อ่างเก็บน้ า ทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์ และ
แหล่งน้ าธรรมชาติ เป็นต้น ทางระบายน้ าแบ่งออกเป็น 2 ประเภท (กรมพัฒนาที่ดิน, 2544) คือ
(1) Mechanical Waterways เป็นทางระบายน้ าที่สร้างขึ้นด้วยวัสดุ
ถาวร เช่น สร้างด้วยอิฐ หิน และคอนกรีต
(2) Vagetated Waterways เป็นทางระบายน้ าที่สร้างขึ้นด้วยการปูแต่ง
พื้นร่องน้ าด้วยหญ้าหรือพืชชนิดอื่น ๆ
2.2) มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าโดยวิธีพืช (Vegetative Measures) คือ วิธีการ
อนุรักษ์ดินและน้ า โดยวิธีทางการพืชโดยการปลูกพืชหรือใช้ส่วนใด ๆ ของพืชท าให้เป็นแถบหรือเป็นแนว
หรือปกคลุมผิวดินหรืออื่น ๆ เพื่อป้องกันเม็ดฝนมิให้กระทบผิวดินโดยตรง และลดการชะล้างผิวหน้าดิน
เพิ่มอินทรียวัตถุในดินและปรับปรุงคุณสมบัติทางกายภาพ ช่วยควบคุมวัชพืช และช่วยปรับสภาพแวดล้อม
บริเวณที่ปลูกพืชให้เหมาะสม มาตรการที่นิยมใช้ (กรมพัฒนาที่ดิน, 2544) ได้แก่
2.2.1) การปลูกพืชตามแนวระดับ (Contour Cultivation) เป็นการไถพรวน
และปลูกพืชตามแนวระดับเป็นการไถพรวน หว่าน ปลูก และเก็บเกี่ยวพืชไปตามแนวระดับขวางความ
ลาดเทของพื้นที่ เพื่อเพิ่มการซาบซึมน้ าของดิน และรักษาความชุ่มชื้นในดิน และเพื่อควบคุมการไหลบ่า
ของน้ าและการชะล้างพังทลายของดิน ประสิทธิภาพของการปลูกพืชตามแนวระดับนี้ขึ้นอยู่กับลักษณะ
ของดิน ความลาดเท ลมฟ้าอากาศ และลักษณะการใช้ที่ดิน โดยทั่วไปแล้ว การปลูกพืชตามแนวระดับที่มี
