Page 38 - ผลสำเร็จของการดำเนินงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริโครงการพัฒนาลุ่มน้ำพัฒนาคุณภาพชีวิตในพื้นที่ต้นน้ำน้ำหนาว

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
25

ศรัญณุพงศ์ (2561) ได้ศึกษามาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าในแปลงปลูกมะคาเดเมียที่มีผลต่อการ
สูญเสียดินและความชื้นของดินบนพื้นที่สูงในเขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ าน้ าแม่จันตอนบน ต าบลแม่สลองนอก
อ าเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย พบว่า การปลูกมะคาเดเมียบนคันคูรับน้ าขอบเขามีระยะห่างใน

แนวดิ่ง 4 เมตร ร่วมกับแถบหญ้าแฝก ส่งผลให้สมบัติทางกายภาพของดินดีขึ้น ความหนาแน่นรวมของดิน
ลดลง ความพรุนของดินเพิ่มสูงขึ้น สมบัติทางเคมีของดินดีขึ้น และท าให้การสูญเสียไนโตรเจน ฟอสฟอรัส
และโพแทสเซียม ลดลงกว่าวิธีการอื่น ๆ
สุนีย์รัตน์ (2561) ได้ศึกษามาตรการการอนุรักษ์ดินและน้ าที่เหมาะสมในเขตพัฒนาที่ดินลุ่มน้ า

แม่จัน ลุ่มน้ าย่อยน้ าแม่จัน ลุ่มน้ าหลักแม่น้ าโขง อ าเภอแม่ฟ้าหลวง จังหวัดเชียงราย พบว่ามาตรการ
อนุรักษ์ดินและน้ าที่เหมาะสมกับพื้นที่และระบบเกษตรของเกษตรกรในพื้นที่สูง ส าหรับการปลูกข้าวโพด
วิธีการอนุรักษ์ในรูปแบบต่าง ๆ มีปริมาณการสูญเสียดินไม่แตกต่างกันในทางสถิติ และแนะน าให้ใช้คูรับน้ า

ขอบเขาที่มีระยะห่างในแนวดิ่ง 4 เมตร ร่วมกับแถบหญ้าแฝกที่มีระยะห่างในแนวดิ่ง 4 เมตร หรือ 8 เมตร
สามารถลดการสูญเสียดินได้ถึง 34.88 เปอร์เซ็นต์
ไชยสิทธิ์ และอุทิศ (2538) ได้ศึกษาการจัดการพื้นที่ลาดชันเพื่อการเกษตรแบบยั่งยืนในเขต
ภาคเหนือของประเทศไทย ซึ่งได้ด าเนินการตั้งแต่ปี พ.ศ. 2533-2537 ณ พื้นที่โครงการพัฒนาดอยตุง
จังหวัดเชียงราย พบว่า มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ า โดยใช้แถบของกระถินผสมมะแฮะ (Alley cropping)

และมาตรการจัดท าคูรับน้ าขอบเขา (Hillside ditch) สามารถลดอัตราน้ าไหลบ่าได้ 52 และ 64
เปอร์เซ็นต์ เมื่อเปรียบเทียบกับวิธีการที่ไม่มีมาตรการอนุรักษ์ดินและน้ า (ปริมาณน้ าไหลบ่า 108 และ 78
ลูกบาศก์เมตรต่อไร่ต่อปี เปรียบเทียบกับ 222.8 ลูกบาศก์เมตรต่อไร่ต่อปี) สามารถลดปริมาณการสูญเสีย

ดินได้ 82 และ 84 เปอร์เซ็นต์ เมื่อเปรียบเทียบกับวิธีการที่ไม่มีมาตรการอนุรักษ์ดินและน้ า (ปริมาณการ
สูญเสียดิน 4.8 และ 1.5 ตันต่อไร่ต่อปี เปรียบเทียบกับ 27.4 ตันต่อไร่ต่อปี) ส่วนผลผลิตของข้าวไร่ที่ปลูก
ในพื้นที่ที่มีการจัดท ามาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าทั้ง 2 มาตรการ ไม่แตกต่างกันทางสถิติกับวิธีการที่ไม่มี
มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ า ถึงแม้จะมีการสูญเสียพื้นที่ไปบางส่วนในการจัดท ามาตรการอนุรักษ์ดินและน้ า

และจากการเปรียบเทียบมาตรการอนุรักษ์ดินและน้ า โดยใช้แถบของกระถินผสมมะแฮะ และคูรับน้ า
ขอบเขา พบว่า ปริมาณน้ าไหลบ่า ปริมาณการสูญเสียดิน และผลผลิตของข้าวไร่ จากทั้งสองมาตรการไม่มี
ความแตกต่างกันทางสถิติ
อุทิศ และสวัสดี (2547) ได้ศึกษาเปรียบเทียบมาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าบนพื้นที่ลาดชันสูง

พบว่ามาตรการอนุรักษ์ดินและน้ า โดยการจัดท าขั้นบันไดไม้ผลแบบระดับ (Orchard hillside terrace)
การจัดท าคูรับน้ าขอบเขาแบบระดับ (Level hillside ditch) การจัดท าคูรับน้ าขอบเขาแบบลดระดับ
(Graded hillside ditch) และการจัดท าแถบหญ้าแฝก (Vetiver grass strip) สามารถลดการสูญเสียดิน
ได้ 81,81,68 และ 58 เปอร์เซ็นต์ เมื่อเปรียบเทียบกับวิธีการที่ไม่มีมาตรการอนุรักษ์ดินและน้ า (ปริมาณ

การสูญเสียดิน 220,237,778 และ 1,053 กิโลกรัมต่อไร่ต่อปี เปรียบเทียบกับ 2,502 กิโลกรัมต่อไร่ต่อปี)
และผลผลิตของข้าวโพดที่ปลูกในพื้นที่มีการจัดท ามาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าในวิธีการต่าง ๆ จะไม่
แตกต่างกันทางสถิติ ถึงแม้ว่ามาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าที่ท าการศึกษา ท าให้มีการสูญเสียพื้นที่ เพื่อจัดท า

มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ า 13 ถึง 17 เปอร์เซ็นต์ และมีผลผลิตข้าวโพดน้อยกว่าวิธีการที่ไม่มีการเสียพื้นที่