Page 37 - ผลสำเร็จของการดำเนินงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริโครงการพัฒนาลุ่มน้ำพัฒนาคุณภาพชีวิตในพื้นที่ต้นน้ำน้ำหนาว
P. 37
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
24
1.5) เพื่อรักษาน้ าและความชื้นในดิน รวมถึงการใช้ทรัพยากรน้ าในพื้นที่ให้เกิด
ประโยชน์สูงสุด
2) วิธีการอนุรักษ์ดินและน้ าที่ส าคัญในทางการเกษตรประกอบด้วย 2 มาตรการ
(กรมพัฒนาที่ดิน, 2544) ดังนี้
2.1) มาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าโดยวิธีกล (Mechanical Measures) คือ วิธีการ
อนุรักษ์ดินและน้ าโดยการก่อสร้างโครงสร้างทางวิศวกรรม เพื่อควบคุมน้ าไหลบาหนาดิน โดยการสรางสิ่ง
กีดขวางความลาดเทของพื้นที่และทิศทางการไหลของน้ า ชวยลดความเร็วของกระแสน้ า โดยความยาว
ของความลาดเทจะถูกแบงออกเปนระยะ ๆ มาตรการวิธีกลมีหลายวิธี ดังนี้
2.1.1) การสร้างคันดินกั้นน้ า (Terrace) กั้นน้ าหรือขวางความลาดเขาของพื้นที่
มีประโยชน์ลดปริมาณการสูญเสียเนื้อดิน ป้องกันการเกิดร่องน้ า เป็นการสงวนน้ าไว้ใช้ในดินในบริเวณที่
ขาดแคลนน้ า และท าให้การใช้ดินเป็นไปอย่างกว้างขวาง ปราศจากอันตรายจากการสูญเสียดิน โดยชนิด
ของการท าคันดิน คือ
(1) คันดินบันได (Bench Terraces) คือ ขั้นบันไดซึ่งสร้างขึ้นโดยการท า
คันดินหรือหินไปตามแนวระดับ โดยท าเป็นขั้น ๆ แคบ ๆ สร้างในบริเวณที่มีความลาดเทเกินกว่า 15
เปอร์เซ็นต์
(2) คันดินฐานกว้าง (Broadbase terrace) เป็นคันดินที่มีลักษณะ
คล้ายคลึงกับคันดินขั้นบันได แต่มีความกว้างของขั้นบันไดกว้างกว่า โดยปกติสร้างขึ้นในบริเวณที่มีความ
ลาดชันน้อยหรือที่เกือบราบ
2.1.2) การสร้างคูรับน้ าขอบเขา (Hillside Ditch) คือ คูระบายน้ าที่สร้างไว้ใน
สวนไม้ผล โดยระยะห่างระหว่างคูรับน้ า 2 คู ขึ้นกับความเหมาะสมทางด้านการเพาะปลูก ซึ่งได้แก่
ขนาดทรงพุ่ม และระยะแถวของไม้ผล รวมทั้งความต้องการในการใช้คูรับน้ าขอบเขาเป็นพื้นที่ล าเลียง
ขนส่ง หรือแม้กระทั่งถนนเพื่อขนส่งเครื่องมือ เครื่องจักร วัสดุอุปกรณ์การเกษตรรวมทั้งผลผลิตการเกษตร
ออกสู่ตลาด เป็นต้น
คูรับน้ าขอบเขา (Hillside-Ditch) หรือ คันดินแบบที่ 6 ควรใช้กับพื้นที่ที่มีความ
ลาดเทมากกว่า 35 เปอร์เซ็นต์ รวมถึงพื้นที่โครงการพิเศษอื่นๆ เช่น โครงการหลวง และพื้นที่สูง เป็นต้น
ซึ่งปริมาตรดินขุดดินถม ประมาณ 0.2 ลูกบาศก์เมตรต่อเมตร ขุดดินโดยใช้แรงงานคน (ไชยสิทธิ์, 2549)
ในการค านวณหาระยะห่างระหว่างคันดินแบบต่าง ๆ และแนวหญ้าแฝก
(กรมพัฒนาที่ดิน, 2553) สามารถหาได้จากสูตร
VI = (0.5 S + 2) 0.3 เมตร
HI = (VI / S) 100 เมตร
เมื่อ VI = ระยะตามแนวดิ่ง
HI = ระยะตามแนวราบ
S = เปอร์เซ็นต์ความลาดชัน (slope)