Page 80 - การวิเคราะห์ปัจจัยทางกายภาพและคุณภาพที่ดินสำหรับการวางแผนการใช้ที่ดินระดับลุ่มน้ำในพื้นที่ลุ่มน้ำสาขาลำเชิงไกร

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
63

จะมีผลกระทบกระเทือนต่อการเจริญเติบโตของรากพืชและอาจตายได้ในภาวะที่รากพืชขาดก๊าชออก
ชิเจนอย่างรุนแรงและเป็นเวลานานพอ
ส้าหรับพืชไร่และไม้ผลไม่สามารถเจริญเติบโตได้ในสภาพที่มีการแช่ขังของน้้าเป็น
เวลานานตั้งแต่ 5 - 14 วันขึ้นไป ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับชนิดพืช ในสภาพน้้าแช่ขังปริมาณออกชิเจนในดินมี

น้อยมากหรือไม่มี รากพืชจะขาดก๊าชออกชิเจนอย่างรุนแรงและถ้าเป็นเวลานานพอพืชจะตายได้
3) ความเป็นประโยชน์ของธาตุอาหาร (Nutrient availability)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทนได้แก่ ปริมาณธาตุอาหารพืชในดิน ในที่นี้พิจารณา
เฉพาะธาตุหลักคือธาตุไนโตรเจน ธาตุฟอสฟอรัส และธาตุโปแตสเซียม ซึ่งเป็นธาตุอาหารที่ส้าคัญต่อ

การเจริญเติบโตของพืชทุกชนิด ประกอบกับการพิจารณาถึงปฏิกิริยาดิน ซึ่งจะมีผลต่อลักษณะทาง
เคมีของธาตุอาหารพืชในดินที่จะอยู่ในรูปที่พืชสามารถน้าธาตุนั้นไปใช้ได้หรือไม่นอกจากนั้นแล้ว
ปฏิกิริยาดินจะมีผลต่อกิจกรรมของจุลินทรีย์ดิน ซึ่งมีส่วนส้าคัญในขบวนการย่อยสลายอินทรียวัตถุด้วย
4) ความจุในการดูดยึดธาตุอาหาร (Nutrient retention capacity)

คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทนได้แก่ ความจุในการแลกเปลี่ยนประจุบวก
(Cation exchange capacity) และความอิ่มตัวด้วยค่าด่าง (Base saturation) โดยที่ปัจจัยทั้งสองนี้
มีผลทางอ้อมต่อการเจริญเติบโตของพืชในเรื่องปริมาณธาตุอาหารที่ดินสามารถดูดยึด และการ

ปลดปล่อยธาตุอาหารให้เป็นประโยชน์ต่อพืช
5) สภาวะการหยั่งลึกของราก (Rooting conditions)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทน ได้แก่ ความลึกของดิน ความลึกของระดับน้้าใต้
ดินและชั้นการหยั่งลึกของราก (root penetration classes)
ความลึกของดินจะมีส่วนสัมพันธ์กับความลึกของระบบรากพืชในการหยั่งเพื่อหา

อาหารและยึดล้าต้น ดินที่มีความลึกของรากโอกาสที่รากจะเจริญเติบโตก็เป็นไปได้ง่าย นอกจากนี้
ระดับน้้าจากใต้ดินจะเป็นตัวควบคุมการเจริญเติบโตของรากพืชด้วย ถ้าระบบน้้าใต้ดินตื้น โอกาสที่
รากพืชจะเจริญเติบโตไปสู่เบื้อล่างก็เป็นไปได้ยากเพราะดินข้างล่างจะขาดออกชิเจน

6) ความเสียหายจากน้้าท่วม (Flood hazard)
คุณลักษณะที่ดินที่เป็นตัวแทนได้แก่ จ้านวนครั้งที่น้้าท่วมในช่วงรอบปีที่ก้าหนดไว้
หมายถึง พืชได้รับความเสียหายจากการที่น้้าท่วมบนดินชั่วระยะเวลาหนึ่งหรือเป็นน้้าที่มีการไหลบ่า
การที่น้้าท่วมขังจะท้าให้ดินขาดออกชิเจน ส่วนน้้าไหลบ่าจะท้าให้รากพืชได้รับความกระทบกระเทือน

หรือรากอาจหลุดพ้นผิวดินขึ้นมาได้ ความเสียหายจากน้้าท่วมไม่ใช่จะเกิดกับพืชเท่านั้น แต่ยังท้าความ
เสียหายให้กับดินและโครงสร้างพื้นฐานต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการใช้ที่ดิน
ชั้นมาตรฐาน ความถี่ของการเกิดน้้าท่วม
(1) ต่้า 10 ปีขึ้นไปเกิด 1 ครั้ง

(2) ค่อนข้างต่้า 6-9 ปีเกิด 1 ครั้ง
(3) ปานกลาง 3-5 ปีเกิด 1 ครั้ง
(4) สูง 1-2 ปีเกิด 1 ครั้ง