Page 14 - การศึกษาลักษณะและสมบัติของดินเพื่อวินิฉัยคุณภาพดินด้านปฐพีกลศาสตร์ในดินตัวแทนหลัก 41 ชุดดินของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
P. 14
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
บทที่ 1
บทนํา
1. ความสําคัญ และความเป็นมา
การวินิจฉัยคุณภาพของดินเป็นการนําข้อมูลสมบัติทางกายภาพ เคมี และแร่วิทยาของดิน รวมถึง
ลักษณะของชั้นดิน วัตถุต้นกําเนิดดิน ธรณีสัณฐาน สภาพภูมิประเทศ และสภาพแวดล้อม ในการประเมินความ
เหมาะสมและข้อจํากัดของดิน ทั้งด้านการเกษตรและปฐพีกลศาสตร์ เพื่อนําไปสู่การวางแผนการใช้ประโยชน์
ที่ดินอย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งกระบวนการวินิจฉัยคุณภาพของดินให้ความสําคัญเรื่องศักยภาพดินและกําลังผลิต
ของดิน สําหรับใช้เป็นแนวทางในการประเมินระดับความเหมาะสม ข้อจํากัด และผลผลิตของดิน โดยปัจจัย
บางอย่างจะแสดงความรุนแรงของข้อจํากัดที่แตกต่างกัน เช่น เนื้อดินที่เป็นดินเหนียวจัด ทางด้านการเกษตรมี
ข้อจํากัดในการยับยั้งการเจริญเติบโตของรากพืช ส่วนด้านปฐพีกลศาสตร์เหมาะสมในเรื่องการขุดบ่อน้ํา สระน้ํา
ในไร่นา และอ่างเก็บน้ําขนาดเล็ก เพราะดินเหนียวจัดมีความสามารถในการเก็บกักน้ําได้ดี แต่อย่างไรก็ตาม
ถ้านํามาใช้เป็นวัสดุสร้างเส้นทางแนวถนนจัดอยู่ในระดับไม่เหมาะสม ซึ่งเห็นได้ว่าสมบัติของดินอย่างเดียวกันจะ
แสดงผลกระทบต่อการใช้ประโยชน์ของดินที่แตกต่างกัน
ปฐพีกลศาสตร์เป็นการศึกษาสมบัติพื้นฐานทางด้านวิศวกรรมของดิน ในอดีตการออกแบบฐานรากต่างๆ
ต้องอาศัยประสบการณ์ การทดลอง สมการที่ได้จากการลองผิดลองถูก ซึ่งไม่มีความน่าเชื่อถือในเรื่องของความ
ปลอดภัยและประหยัดในการออกแบบฐานราก ต่อมาในปี ค.ศ. 1911 A. Atterberg นักวิทยาศาสตร์ชาว
สวีเดนได้เสนอสมบัติของค่าขีดจํากัดของเหลว ค่าขีดจํากัดพลาสติก และดัชนีพลาสติก ซึ่งสามารถอธิบาย
สาเหตุความแตกต่างของตัวอย่างดินเหนียวกลุ่มเดียวกันอันเนื่องมาจากสถานะและพิกัดความเหลวจากการ
เปลี่ยนแปลงความชื้นหรือปริมาณน้ําในมวลดิน (สราวุธ, 2542) ดังนั้น ปฐพีกลศาสตร์จึงมีความสําคัญในงาน
ทางด้านวิศวกรรมโยธา เพื่อช่วยในการออกแบบฐานรากได้อย่างเหมาะสม มั่นคง และปลอดภัย
จากประเด็นดังกล่าว การวินิจฉัยคุณภาพของดินด้านปฐพีกลศาสตร์อย่างมีประสิทธิภาพจําเป็นต้องใช้
ข้อมูลจากการสํารวจดิน วิเคราะห์และแปลความหมายข้อมูลดิน เช่น เนื้อดิน ปฏิกิริยาดิน ความเค็มของดิน
แร่ดินเหนียว สภาพให้ซึมได้ของดิน ลักษณะของชั้นดิน ธรณีสัณฐาน สภาพภูมิประเทศ และสภาพแวดล้อม
ร่วมกับการศึกษาสมบัติดินทางด้านปฐพีกลศาสตร์บางอย่างเพิ่มเติม ได้แก่ การกระจายขนาดของเม็ดดิน
ค่าขีดจํากัดของเหลว ค่าขีดจํากัดพลาสติก และค่าดัชนีพลาสติก นําไปสู่การจําแนกดินทางด้านวิศวกรรมใน
ระบบ Unified Soil Classification (USC หรือ Unified) และ American Association of State Highway
Officials (AASHO) เพื่อนํามาพิจารณาประกอบการจัดระดับความเหมาะสมของดิน สําหรับการใช้เป็นแหล่ง
หน้าดิน แหล่งทรายหรือกรวด ดินถมหรือดินคันทาง เส้นทางแนวถนน บ่อขุด อ่างเก็บน้ําขนาดเล็ก คันกั้นน้ํา
ระบบบ่อเกรอะ การสร้างโรงงานอุตสาหกรรมขนาดเล็ก การสร้างอาคารต่ําๆ และการใช้ยานพาหนะในช่วง
ฤดูฝน โดยใช้หลักเกณฑ์จากหนังสือการวินิจฉัยคุณภาพของดินด้านปฐพีกลศาสตร์ตามกลุ่มชุดดินในประเทศ
ไทย ร่วมกับหนังสือ Soil Interpretation Handbook for Thailand และ Interpretation of soil mapped
in Waterhen Area เข้าด้วยกัน เพื่อการจัดระดับความเหมาะสมของดินทางด้านปฐพีกลศาสตร์ได้อย่างมี
ประสิทธิภาพ
ที่ผ่านมาข้อมูลทางด้านปฐพีกลศาสตร์ของกรมพัฒนาที่ดินเป็นข้อมูลในระดับกลุ่มชุดดิน โดยใช้ข้อมูล
เพียงบางชุดดินเป็นตัวแทนในการประเมินความเหมาะสม จึงมีความจําเป็นต้องศึกษาข้อมูลในระดับชุดดินให้มี
