Page 109 - ปุ๋ยอินทรีย์และการใช้ประโยชน์ในประเทศไทย
P. 109
ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
98
ผลดี 2 ประการ คือ
1) ลดการสูญเสียของธาตุอาหารของปุ๋ยเคมีรูปประจุบวก เพราะความสามารถใน
การแลกเปลี่ยนประจุบวกค่อนข้างสูง ซึ่งจะมีส่วนให้ปุ๋ยเคมีที่อยู่ในรูปของประจุบวกบางชนิดถูกดูดยึดไม่
สูญเสียไปกับการชะล้าง และพืชก็สามารถน่าไปใช้ประโยชน์ได้ ซึ่งเป็นการเพิ่มประสิทธิภาพของปุ๋ยเคมีต่อ
ความเป็นประโยชน์ของธาตุอาหารมาก (FAO, 1987)
2) ช่วยเพิ่มความต้านทานการเปลี่ยนแปลงความเป็นกรดเป็นด่างของดิน (buffer
capacity) กล่าวคือ เมื่อดินมีกรดหรือด่างเพิ่มขึ้นเพียงเล็กน้อย ค่าความเป็นกรดเป็นด่างของดินก็จะไม่
เปลี่ยนแปลงจนเป็นอันตรายต่อพืช (Qui and Calcinal, 1978) นอกจากนี้การใส่ปุ๋ยหมักในดินกรดสามารถ
ช่วยลดความเป็นพิษของอลูมินัมและแมงกานีส เพราะปุ๋ยหมักซึ่งช่วยดูดยึดธาตุทั้ง 2 ไว้ท่าให้ละลายใน
สารละลายดินลดลง และการใช้ปูนร่วมกับปุ๋ยอินทรีย์จะสามารถลดความเป็นพิษของอลูมินัมและแมงกานีส
ได้ดีที่สุด ท่าให้ถั่วเหลืองที่ปลูกในดินนั้นมีผลผลิตเพิ่มขึ้น (สุรพันธ์และครรชิต, 2526)
10.2.3 ปรับปรุงสมบัติทางชีวภาพของดิน
การใส่ปุ๋ยหมักในดินที่มีอินทรียวัตถุต่่าหรือปานกลาง เป็นการเพิ่มอินทรียวัตถุในดิน
ซึ่งเป็นแหล่งอาหารและพลังงานของจุลินทรีย์ในดิน ท่าให้มีผลในการเพิ่มปริมาณและชนิดของจุลินทรีย์ในดิน
รวมทั้งกิจกรรมของจุลินทรีย์ โดยเฉพาะกระบวนการที่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงธาตุอาหารในดิน ได้แก่
กระบวนการย่อยสลายอินทรียสาร กระบวนการแปรสภาพของอนินทรียสารจากรูปที่ไม่เป็นประโยชน์ให้อยู่
ในรูปที่เป็นประโยชน์ต่อพืช เช่น การเปลี่ยนรูปอนุมูลแอมโมเนียม ซึ่งเป็นรูปที่พืชดูดน่าไปใช้ได้ยากให้อยู่ใน
รูปไนไตรท์เป็นไนเตรท ซึ่งเป็นรูปที่พืชสามารถดูดไปใช้ได้ง่าย และกระบวนการตรึงไนโตรเจนเป็นต้น (Gray
and William, 1971; Alexander, 1977) รวมถึงกิจกรรมของจุลินทรีย์พวกไมคอไรซาที่บริเวณรากพืชด้วย
นอกจากนั้นยังพบว่าการใส่ปุ๋ยหมักท่าให้ปริมาณแบคทีเรียเพิ่มขึ้นอย่างเห็นได้ชัดเจน การเพิ่มจ่านวนของ
แบคทีเรียมีผลช่วยยับยั้งการเจริญและความสามารถในการก่อให้เกิดโรคพืชของเชื้อโรคโดยเฉพาะบริเวณที่อยู่
ใกล้รากพืช ดังรายงานของ Nishio and Kusano (1980) ว่า การใส่ปุ๋ยหมักในดินมีผลช่วยลดปริมาณเชื้อ
โรคพืชบางชนิดในดินและมีผลให้พืชเกิดโรคดังกล่าวน้อยลง นอกจากนี้การเจริญของจุลินทรีย์ดินท่าให้เกิด
กรดอินทรีย์หลายชนิด ซึ่งกรดอินทรีย์บางชนิดพืชสามารถน่าไปใช้ได้โดยตรง บางชนิดมีผลต่อการ
ปลดปล่อยและเปลี่ยนแปลงธาตุอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อพืชอีกทีหนึ่ง (Kucey, 1983) พบว่า ดินที่มี
อินทรียวัตถุสูงจะมีปริมาณไส้เดือนเพิ่มขึ้น ซึ่งกิจกรรมของไส้เดือน เช่น การสร้างโพรงที่ต่อเนื่อง จะช่วยใน
การระบายน้่าและถ่ายเทอากาศ ส่งผลให้รากพืชเจริญเติบโตดีขึ้น (ยงยุทธและคณะ, 2551)
11. ปุ๋ยอินทรีย์คุณภาพสูงหรือปุ๋ยอินทรีย์ที่มีธาตุอาหารหลักสูง
ปัจจุบันภูมิปัญญาชาวบ้านของเกษตรกรในแต่ละพื้นที่ได้มีการน่าวัตถุดิบที่มีความหลากหลายมาใช้ใน
การผลิตปุ๋ยหมัก โดยมีสูตรหรืออัตราส่วนและกระบวนการผลิตที่แตกต่างกันออกไป เช่น วัตถุดิบที่ใช้ในการ
ท่าปุ๋ยหมักแห้งชีวภาพ ได้แก่ มูลสัตว์ ขี้เถ้าแกลบหรือกากอ้อย ร่าละเอียด กากน้่าตาล น้่าสะอาด และหัว
เชื้อจุลินทรีย์ ซึ่งการพัฒนาปุ๋ยหมักให้มีธาตุอาหารหลักสูงขึ้น เพื่อเป็นระบบทางเลือกหนึ่งที่จะสามารถน่ามา
ในการลดหรือทดแทนการใช้ปุ๋ยเคมี ดังนั้น ทางกรมพัฒนาที่ดินจึงได้มีการพัฒนาปุ๋ยหมักให้มีปริมาณธาตุ
อาหารหลักที่สูงขึ้นจากปุ๋ยหมักทั่วไปโดยน่าวัสดุอินทรีย์และหรืออนินทรีย์ธรรมชาติทางการเกษตรที่มีธาตุ
