Page 25 - รายงานการสำรวจและจำแนกดินเพื่อรองรับการประกาศเขตอนุรักษ์ดินและน้ำตามพระราชบัญญัติพัฒนาที่ดิน พ.ศ.2551 : กรณีศึกษาลุ่มน้ำน้ำย่าง จังหวัดน่าน

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
15

6) ประเภทดินอื่นๆ (other phases) ที่อาจพบในหน่วยแผนที่ดิน ได้แก่
(1) การระบายน้ าของดิน (soil drained) มีความหมายเกี่ยวกับความถี่และระยะเวลาของช่วงที่ดิน

เปียก ในสภาพพัฒนาการของดินตามธรรมชาติ จะไม่เน้นระบอบของน้ าในดินที่เกิดขึ้นจากการดัดแปลงโดยมนุษย์
เช่น การระบายน้ าออกหรือการมีการชลประทาน เว้นแต่ว่าจะท าให้สัณฐานของดินเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมมากพอ
แบ่งได้ 7 ชั้น (เอิบ, 2548)
- การระบายน้ าเลวมาก (very poorly drained : vpd) เป็นดินที่เปียกถึงผิวหน้าดินเกือบ

ตลอดเวลา น้ าเคลื่อนที่จากดินช้ามาก ดินเหล่านี้จะเปียกพอที่จะท าให้พืชส าคัญต่างๆ ที่ไม่ชอบน้ าขังมีปัญหาใน
การงอกและการเจริญเติบโต นอกจากว่าจะมีการระบายน้ าออก ดินที่มีการระบายน้ าเลวมากมักจะมีน้ าขังเป็นช่วง
เวลานานๆ ในรอบปี
- การระบายน้ าเลว (poorly drained : pd) เป็นดินที่เปียกถึงผิวหน้าหรือเกือบถึงผิวหน้าดิน

เป็นช่วงเวลานานในรอบปี น้ าเคลื่อนที่จากดินช้ามาก ซึ่งท าให้พืชไร่ไม่สามารถขึ้นได้ในสภาพธรรมชาติ สภาพการ
ระบายน้ าเลวเกิดจากชั้นที่อิ่มตัวด้วยน้ า ชั้นที่มีสภาพน าน้ าต่ า สีของดินที่มีการระบายน้ าเลวจะมีลักษณะ
เหมือนกันกับดินที่มีการระบายน้ าเลวมาก นอกจากสีเขียวหรือสีน้ าเงิน ซึ่งถ้าพบต้องอยู่ลึกกว่า 90 เซนติเมตร
จะมีจุดประเกิดขึ้นทั้งหน้าตัดดิน และจะมีค่ารงค์สูงกว่าดินที่มีการระบายน้ าเลวมาก

- การระบายน้ าค่อนข้างเลว (somewhat poorly drained : spd) เป็นดินที่แสดงความเปียก
ขึ้นมาอยู่ใกล้กับผิวหน้าดินมากพอ หรือนานพอที่จะท าให้เกิดผลเสียค่อนข้างรุนแรงต่อการเพาะปลูก การเก็บเกี่ยว
หรือการเจริญเติบโตของพืช นอกจากว่าจะมีการระบายน้ าออก ดินที่มีการระบายน้ าค่อนข้างเลว จะมีสภาพน าน้ า

ต่ าในหน้าตัดดิน น้ าเคลื่อนที่จากดินช้า และสภาพความเปียกพบตั้งแต่ระดับตื้นในหน้าตัดดิน หรือมีการเพิ่มน้ าเข้าสู่
บริเวณในลักษณะน้ าซับ หรืออาจแสดงลักษณะความเปียกให้เห็น ดินในชั้นการระบายน้ านี้ จะมีบางช่วงชั้นในช่วง
ความลึกไม่เกิน 25 เซนติเมตรจากผิวดิน มีสีพื้นที่มีค่ารงค์เท่ากับ 3 หรือมากกว่า ปกติดินล่างจะมีสีเทา มีจุดประที่
มีค่ารงค์สูง เกิดขึ้นระหว่าง 15-50 เซนติเมตรจากผิวดิน
- การระบายน้ าดีปานกลาง (moderately well drained : mw) เป็นดินที่อาจจะเปียกขึ้นมา

ใกล้กับชั้นผิวดินมากพอหรือเปียกเป็นช่วงเวลานานพอ ที่มีผลกระทบก่อให้เกิดการเสียหายในการปลูก ในการเก็บ
เกี่ยว หรือผลผลิตของพืชไร่บางชนิด นอกจากว่าจะมีการระบายน้ าออก ดินที่มีการระบายน้ าดีปานกลาง จะมี
สภาพน าน้ าต่ าในหน้าตัดดิน น้ าเคลื่อนที่จากดินค่อนข้างช้า และสภาพความเปียกเห็นได้ในระดับตื้นของหน้าตัดดิน

หรือมีการเพิ่มน้ าเข้าสู่บริเวณในลักษณะน้ าซับ หรือแสดงความเปียกให้เห็น ดินในชั้นการระบายน้ านี้ จะพบอยู่ใน
ระดับค่อนข้างตื้น (บางแห่งอาจจะพบอยู่ในระดับสูงกว่า 100 เซนติเมตร) ตอนล่างของชั้น B หรือชั้น จะมีสีจุดประ
หรือจุดประอาจเกิดขึ้นในระหว่างความลึก 50-100 เซนติเมตรจากผิวดิน
- การระบายน้ าดี (well drained : wd) เป็นดินที่มีความจุในการอุ้มน้ าปานกลาง น้ าเคลื่อนที่จาก

ดินเร็วปานกลาง จะเก็บความชื้นไว้ได้ในระดับพอเหมาะ แต่ฤดูเพาะปลูกจะไม่เปียกชื้นมากจนใกล้ผิวดิน หรือจะไม่
เปียกนานเกินไปจนเป็นอันตรายแก่พืช สีของดินที่ต่ าลงไปจากผิวดินบนมีค่ารงค์เท่ากับ 3 หรือมากกว่า และจุดประ
ที่มีค่ารงค์สูงจะไม่ปรากฏภายในระดับความลึก 100 เซนติเมตร
- การระบายน้ าค่อนข้างดีเกินไป (somewhat excessively drained : sex) เป็นดินที่มีสภาพ

การน าน้ าสูง น้ าเคลื่อนที่จากดินเร็ว ความจุในการอุ้มน้ าต่ า ถ้าหากว่าไม่มีการชลประทาน จะสามารถผลิตพืชได้
น้อยชนิดและให้ผลผลิตต่ า ลักษณะทั่วไปของกลุ่มดินนี้คือ ดินประกอบด้วยหินที่ยังสลายตัวไม่หมด มีลักษณะของ
ชั้นก าเนิดดินให้เห็นน้อย เนื้อดินอาจเป็นทรายจัดและมีความพรุนมาก ในฤดูแล้งชั้นความเปียกของดินจะอยู่ลึก
และดินจะแห้งลงไปถึงระดับ 100 เซนติเมตร หรือมากกว่า และไม่ปรากฏจุดประให้เห็นในหน้าตัดดิน

- การระบายน้ าดีเกินไป (excessively drained : ex) เป็นดินที่มีสภาพน าน้ าสูงหรือสูงมาก
น้ าเคลื่อนที่จากดินเร็วมาก และมีความจุในการอุ้มน้ าต่ า ไม่เหมาะสมส าหรับการผลิตพืช ยกเว้นเมื่อมีการชลประทาน