Page 14 - รายงานการสำรวจและจำแนกดินเพื่อรองรับการประกาศเขตอนุรักษ์ดินและน้ำตามพระราชบัญญัติพัฒนาที่ดิน พ.ศ.2551 : กรณีศึกษาลุ่มน้ำน้ำย่าง จังหวัดน่าน

ห้องสมุดกรมพัฒนาที่ดิน
4

ตารางที่ 2 ขั้นตอนการประกาศเขตส ารวจที่ดิน

ขั นตอนการด าเนินการประกาศเขตส ารวจที่ดิน (มาตราส่วน 1:25,000)
1. ก าหนดท้องที่ที่จะส ารวจพร้อมจัดท าประกาศ และแผนที่โดยสังเขป

2. แต่งตั้งคณะท างานในท้องที่ด าเนินการ
3. ประชุมคณะท างานเพื่อพิจารณาประกาศและแผนที่
4. ประชุมคณะอนุกรรมการพัฒนาที่ดินจังหวัด
5. ประชุมคณะกรรมการพัฒนาที่ดิน

6. เสนอกระทรวงเกษตรและสหกรณ์เพื่อให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ลงนามในประกาศ
เขตส ารวจที่ดิน
7. ประกาศเขตส ารวจในราชกิจจานุเบกษา

8. ปิดประกาศในท้องที่ด าเนินการ

ที่มา: กรมพัฒนาที่ดิน (2554)

3.2 การพัฒนาที่ดิน
การพัฒนาที่ดิน (land development) หมายถึง การกระท าใดๆ ต่อดินหรือที่ดินเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของ
ดินหรือที่ดิน หรือเพื่อเพิ่มผลผลิตทางการเกษตรให้สูงขึ้น และหมายความรวมถึงการปรับปรุงบ ารุงดินหรือที่ดินที่
ขาดความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติหรือขาดความอุดมสมบูรณ์เพราะการใช้ประโยชน์ และการอนุรักษ์ดินและน้ า
เพื่อรักษาดุลธรรมชาติหรือเพื่อเพิ่มความเหมาะสมในการใช้ประโยชน์ที่ดินในการใช้ที่ดินเพื่อเกษตรกรรม

(กรมพัฒนาที่ดิน, 2554; คณะที่ปรึกษากรมพัฒนาที่ดิน, 2556)
เขตพัฒนาที่ดิน (zone of land development) หมายถึง พื้นที่ลุ่มน้ าย่อยๆ ที่ได้รับการคัดเลือกให้
พัฒนา โดยการบูรณาการกิจกรรมที่เกี่ยวข้องของกรมพัฒนาที่ดิน เช่น การส ารวจและวางแผนการใช้ที่ดิน

การจัดท าระบบอนุรักษ์ดินและน้ า การปรับปรุงบ ารุงดิน และฟื้นฟูดินที่มีปัญหาทางการเกษตร มุ่งหวังให้สามารถ
ใช้ประโยชน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน ตลอดจนเป็นพื้นที่สาธิตการพัฒนาที่ดินอย่างเป็นระบบ
(ส านักนิเทศและถ่ายทอดเทคโนโลยีการพัฒนาที่ดิน, 2551)
การชะล้างพังทลายของดินหรือการกร่อนดิน (soil erosion) หมายความว่า ปรากฎการณ์ซึ่งที่ดินถูกชะล้าง

กัดเซาะพังทลายด้วยพลังงานที่เกิดจากน้ า ลม หรือการกระท าอื่นใดเป็นเหตุให้เกิดการเสื่อมโทรม สูญเสียเนื้อดิน
หรือความอุดมสมบูรณ์ของดิน (กรมพัฒนาที่ดิน, 2554)
การอนุรักษ์ดินและน า (soil and water conservation) หมายถึง การกระท าใดๆที่มุ่งให้เกิดระวัง
ป้องกันรักษาดินและที่ดิน ไม่ให้เกิดการเสื่อมโทรม สูญเสีย รวมถึงการรักษา ปรับปรุงความอุดมสมบูรณ์ของดิน

และรักษาน้ าในดิน หรือบนผิวดินให้คงอยู่ เพื่อรักษาดุลยธรรมชาติให้เหมาะสมในการใช้ประโยชน์ที่ดินใน
ทางเกษตรกรรม ส าหรับมาตรการอนุรักษ์ดินและน้ าในปัจจุบันที่ใช้กันอยู่สามารถแบ่งออกตามลักษณะของ
มาตรการได้เป็น 2 ประเภท (กรมพัฒนาที่ดิน, 2554) ได้แก่
1) มาตรการทางวิธีกล เป็นวิธีการควบคุมน้ าไหลบ่าหน้าดิน โดยการสร้างสิ่งกีดขวางความลาดเท

ของพื้นที่และทิศทางการไหลของน้ า ช่วยลดและชะลอความเร็วของกระแสน้ า เป็นวิธีการอนุรักษ์ที่ดินและน้ า
ค่อนข้างถาวรและมีประสิทธิภาพสูง เช่น การไถพรวนและปลูกพืชตามแนวระดับ คันดินเบนน้ า ขั้นบันไดดิน
คูรับน้ าขอบเขา ทางระบายน้ า สิ่งก่อสร้างชะลอความเร็วของน้ าในทางระบายน้ า บ่อดักตะกอน บ่อน้ าในไร่นา

และทางล าเลียงในไร่นา โดยโครงสร้างระบบอนุรักษ์ดินและน้ าแบบมาตรฐาน ส าหรับแนะน าใช้ในพื้นที่
ของเกษตรกรและเขตพัฒนาที่ดิน