Page 82 - หลักการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในเขตพัฒนาที่ดิน

77

แบบนี้เปนเวลานาน ผิวดินบนจะสูญเสียไปเพียง 1 นิ้ว เทานั้น เพราะเปนการเกิดแบบคอยเปนคอยไปและชา

มาก สําหรับชนิดของการชะลางพังทลายโดยธรรมชาติ ไดแก
(1) การชะละลาย (Leaching) หมายถึงการชะลางชนิดที่แรธาตุตางๆ ธาตุอาหารและ

อินทรียวัตถุถูกทําใหละลาย หรืออยูในสภาพแขวนลอยแลวไหลลงสูสวนลางของหนาตัดดินไปกับน้ําที่ซึม

ผาน (Percolation water) ซึ่งในที่สุดจะไหลลงสูทะเล และการสูญเสียของดินแบบนี้เกิดขึ้นอยูเปนประจํา
และมีบทบาทมากที่สุดในแงของการชะลางพังทลายในธรรมชาติ

(2) การชะลางพังทลายที่พื้นผิวดินโดยน้ํา (Surface erosion by water) หมายถึงการพัดพา

หนาดินหรือหินซึ่งขาดพืชพรรณปกคลุมโดยน้ํา การขาดพืชพรรณปกคลุมนั้นเนื่องจากสภาพแวดลอมใน

ธรรมชาติ เชน ลม ฟาอากาศ ความสูต่ําของภูมิประเทศ (Topography) ซึ่งเปนปจจัยที่ควบคุมการเจริญเติบโต
ของพืช

(3) แผนดินเลื่อนหรือดินเลื่อน (Landslides and soil creep)

ก. แผนดินเลื่อน คือ การถลมตัวของแผนดินจากที่สูงลงสูที่ต่ําอยางรวดเร็ว โดยเกิดจาก

ปจจัย 3 ประการ ไดแกสภาพความลาดเทของพื้นที่ ดินหรือหินชั้นลางมีการไหลซึมของน้ําชามาก และดิน
ชั้นบนไมเกาะกันเนื่องจากการอิ่มตัวดวยน้ํา

ข. ดินเลื่อน คือ การเลื่อนของดินบนที่ถูกน้ําชะจนเปนโคลนลงสูที่ต่ําตามความลาดเท

ดวยแรงโนมถวงของโลก แตเนื่องจากยังมีความหนืดระหวางชั้นดินที่มีความชื้นตางกัน ดังนั้น ดินนั้นจึง
คอยๆ เลื่อนลงมา โดยปกติแลวดินที่เลื่อนลงมาจะหนาไมเกิน 1 เมตร

(4) การพัดพาโดยลม (Wind erosion) ในบริเวณที่มีลมแรงและขาดสิ่งปกคลุมโดยธรรมชาติ

ประกอบกับอุณหภูมิสูง เชนในทะเลทรายหรือริมฝงทะเล ลมจะเปนตัวการสําคัญที่กอใหเกิดการสูญเสียดิน
การชะลางพังทลายของดินโดยธรรมชาติและการสรางตัวขึ้นมาเปนดิน การเกิดการชะลาง

พังทลายในธรรมชาติผันแปรไปตามสภาพแวดลอม และเปนปรากฏการณที่มักพบเกิดขึ้นเสมอในทะเลทราย

หรือบริเวณซึ่งปราศจากพืชขึ้นปกคลุม ปจจัยที่สําคัญที่สุดก็คือ ความลาดเทของสภาพพื้นที่ ซึ่งสามารถใช
เปนเครื่องมือชี้ชนิดของหนาตัดดินที่เกิดขึ้นในบริเวณที่ถูกการชะลางพังทลายของดินนั้นๆ เชน

ก. ในพื้นที่ชันมาก ดินจะถูกชะลางและพัดพาไปมาก ดินบนจะเกิดเร็วเพราะวัตถุตน

กําเนิดอยูตื้น จึงมีโอกาสสัมผัสกับสิ่งแวดลอมมาก นั่นคือ กระบวนการตางๆ ที่เกี่ยวของกับการเกิดดินก็จะ

ดําเนินไปไดอยางเต็มที่ และเนื่องจากความลาดเทสูง ดังนั้น สิ่งที่ถูกชะละลายมาจากดินบนโดยกระบวนการ
ที่เรียกวา Eluviation จะไหลลงสูที่ต่ําหมด หนาตัดของดินในที่ลาดชันมากจึงมักจะมีเพียง 2 ชั้น คือ A กับ C

เทานั้น

ข. ในพื้นที่มีความลาดเทไมเกิน 20 เปอรเซ็นต อัตราการเกิดของการชะลางพังทลาย
นอยกวาอัตราการเกิดดิน ซึ่งขึ้นอยูกับชนิดของวัตถุตนกําเนิด ในบริเวณเชนนี้จะเกิดหนาตัดดินที่สมบูรณมี

ชั้นดินครบถวน ยิ่งดินนี้มีอายุมากขึ้นจะยิ่งมีหนาตัดลึกมากขึ้น