Page 84 - หลักการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในเขตพัฒนาที่ดิน

79

C = คาปจจัยจัดการพืช เปนคาอัตราสวนของการสูญเสียดิน จากแปลงที่มีการปลูกพืช

และมีการจัดการใดๆ กับแปลงที่มีการไถพรวนดินขึ้นลงตามความลาดเท แลวปลอยไววางเปลาและไมมีการ
ปลูกพืช ซึ่งทั้ง 2 แปลงนี้ตองอยูในสภาพดิน ความลาดเท และปริมาณฝนที่เหมือนกัน

P = คาปจจัยอนุรักษ เปนคาอัตราสวนของการสูญเสียดิน จากแปลงที่มีวิธีการอนุรักษดิน

และน้ําชนิดใดๆ กับแปลงที่มีการไถพรวนดินขึ้นลงตามความลาดเท แลวปลอยไววางเปลาและไมมีการปลูก
พืช ซึ่งทั้ง 2 แปลงนี้ตองอยูในสภาพดิน ความลาดเท และปริมาณฝนที่เหมือนกัน

9.4.1. การจัดชั้นอัตราการสูญเสียดิน

การสูญเสียดินจะสงผลกระทบเสียหายรุนแรงหรือไม ยอมขึ้นกับลักษณะของดินในแตละพื้นที่

หากกระบวนการเกิดดินเปนไปอยางรวดเร็ว ดินลึกและมีความอุดมสมบูรณตามธรรมชาติสูง แมจะมีอัตรา
การสูญเสียดินสูงก็อาจไมมีผลกระทบตอการใชที่ดิน ตรงกันขามถาดินตื้น มีความอุดมสมบูรณต่ํา และ

กระบวนการเกิดดินเปนไปอยางชาๆ แมมีการสูญเสียดินเพียงเล็กนอยก็อาจสงผลกระทบเสียหายรุนแรงตอ

การใชประโยชนบนที่ดินนั้น คาการสูญเสียดินเมื่อนํามาเปรียบเทียบกับลักษณะตามธรรมชาติของดินใน

ประเทศยอมสามารถวิเคราะหความเสียหายจากการสูญเสียดินได
คาการสูญเสียดินที่คํานวณไดจากสมการการสูญเสียดินสากล นํามาจัดชั้นความรุนแรงของการ

สูญเสียดิน และแสดงผลออกมาเปนแผนที่การสูญเสียดิน มีจุดมุงหมายเพื่อใหทราบถึงขอบเขตของพื้นที่ที่มี

ปญหาเนื่องจากการสูญเสียดิน ตลอดทั้งระดับความรุนแรงของการสูญเสียดินที่เกิดขึ้นในภูมิภาคตางๆ ของ

ประเทศ เพื่อเปนแนวทางในการวางแผนอนุรักษดินและน้ํา ระดับเขตพัฒนาที่ดิน ระดับภาค และ
ระดับประเทศตอไป

การจัดชั้นอัตราการสูญเสียดิน ยึดถือตามแนวคิดดังตอไปนี้ คือ

(1) คาการสูญเสียดินสูงสุดที่ยอมรับไดสําหรับพื้นที่เกษตร (Soil loss tolerance) คือ ระดับที่
ยังคงไดรับผลผลิตพืช และมีความยั่งยืนทางเศรษฐกิจ (USDA, 1997)

(2) ดินมีความเหมาะสมสําหรับการใชประโยชนมาก เมื่อการใชประโยชนนั้นมีความยั่งยืน

นาน 25 ป ขึ้นไป (FAO, 1993)
(3) หลักการสํารวจดิน (Soil Survey Manual) ของ USDA (1993) มีการจําแนกการชะลาง

พังทลายของดินสําหรับพื้นที่เกษตรกรรม เปน 4 ระดับ โดยพิจารณาจากอัตราการสูญเสียดินชั้นบนที่เรียกวา

ชั้น A และ E horizon คือ

ชั้น 1 : การสูญเสียดินเปนคาเฉลี่ยนอยกวา 25 เปอรเซ็นต ของความหนาของชั้น A/E เดิม (หรือ

ของความหนา 20 เซนติเมตร ถา A/E หนานอยกวา 20 เซนติเมตร) สภาพพื้นที่สวนใหญไม

มีการชะลางพังทลาย หรือมีการชะลางพังทลายนอยกวา 20 เปอรเซ็นต ของพื้นที่
ชั้น 2 : การสูญเสียดินเปนคาเฉลี่ย 25-75 เปอรเซ็นต ของความหนาของชั้น A/E (หรือของความ

หนา 20 เซนติเมตร ถา A/E หนานอยกวา 20 เซนติเมตร) พื้นที่เกษตรสวนใหญยังมีชั้น A/E