Page 81 - หลักการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในเขตพัฒนาที่ดิน

76

สมเจตน (2522) กลาวไววา เม็ดฝนที่ตกลงมา เปนตัวการที่สําคัญที่สุดที่ทําใหอนุภาคดินแตกแยก

ออกจากกัน เม็ดฝนที่มีอนุภาคใหญจะตกลงดินดวยความเร็วสูงจึงมีพลังงานที่จะทําใหอนุภาคดินแตกแยก
ออกจากกัน เม็ดฝนที่มีอนุภาคใหญจะตกลงดินดวยความเร็วสูง จึงมีพลังงานที่จะทําใหอนุภาคดินแตกแยก

ออกจากกัน และปริมาณน้ําฝนที่ตกลงบนผิวดินมีปริมาณมากกวาน้ําไหลบาไปตามผิวดิน นั่นคือมีมวลของ

น้ําฝนมากกวามวลของน้ําที่ไหลบาไปตามผิวดิน และเม็ดฝนที่ตกลงสูผิวดินดวยความเร็วที่มากกวาการไหล
ของน้ําบนผิวดิน ดังนั้น พลังงานที่ทําใหอนุภาคดินแตกแยกออกจากกัน จึงมีมากกวาน้ําไหลบาบนผิวดิน

อยางไรก็ตาม น้ําไหลบาบนผิวดินมีการไหลอยูสองชนิด คือ การไหลแบบแผน (Laminar flow or sheet flow) ซึ่ง

มีพลังงานมากพอที่จะทําใหอนุภาคดินแตกแยกออกจากกันในขบวนการพังทลายแบบรองน้ํา (Gully erosion)

การชะลางพังทลายของดิน เปนสาเหตุหลัก ที่มีผลตอความอุดมสมบูรณของดินในระยะยาว
ปริมาณธาตุอาหารพืชที่สูญเสียไปในแตละฤดูกาลนั้น จะเกิดความรุนแรงมากขึ้นในชวงระหวางที่มีการ

พังทลายของดินที่เกิดขึ้น โดยธาตุอาหารพืชในดินจะถูกดูดซับติดมากับตะกอนหรือละลายมากับน้ําไหลบา

หนาดิน ซึ่งจะไหลลงสูดินชั้นลางสูแมน้ําลําธารตอไป การเกิดการชะลางพังทลายของดินขึ้นอยูกับ

ความสามารถในการทําใหเกิดการชะลางพังทลายของฝน อํานาจหรือความสามารถในการกอใหเกิดการชะ
ลางพังทลายของฝนนั้น ไมสามารถควบคุมได นอกจากนี้ ความยากงายในการเกิดการชะลางพังทลายของดิน

นั้น ขึ้นอยูกับสมบัติของดินที่ไมอาจเปลี่ยนแปลงไดมากนัก แตที่สําคัญคือการจัดการ (Management) พื้นที่

ซึ่งอยูภายใตการควบคุมของมนุษยนั้น คือการปฏิบัติตางๆ ที่กระทําใหกับดิน ไดแก การจัดการที่ดิน และการ
จัดการพืช อยางไรก็ตาม การจัดการที่ดีที่สุด คือการใชที่ประโยชนที่ดินดินอยางเขมขน และใหผลผลิตที่ดี

ที่สุดนั้น สามารถจะปฏิบัติได โดยไมทําใหคุณภาพของดินนั้นเสื่อมโทรม การใชที่ดินอยางมีประสิทธิภาพ

และเหมาะสมที่สุด ไดแกการใชที่ดินตามสมรรถนะของดิน สวนการจัดการพืชนั้น ขึ้นอยูกับการใชที่ดิน
ชนิดตางๆ และการใชที่ดินเพื่อวัตถุประสงคโดยเฉพาะ ระบบการปลูกพืชแตละชนิดทําใหเกิดการพังทลาย

ของดินไดแตกตางกัน ขึ้นอยูกับการเตรียมดิน วิธีการปลูก หรือระบบการปลุกพืช การปฏิบัติตางๆ ในขณะที่

พืชเจริญเติบโต ธรรมชาติและลักษณะการเจริญเติบโตของพืช วิธีการเก็บเกี่ยวพืช ตลอดจนการจัดการ
ปริมาณเศษเหลือของพืชหลังการเก็บเกี่ยว (สมเจตน, 2522)

การชะลางพังทลายของดิน หมายถึงกระบวนการแตกกระจาย (Detachment) และการพัดพาไป

(Transportation) ของดินโดยตัวการกัดกรอน (Erosion agents) ไดแก การชะลางพังทลายโดยน้ํา (Water

erosion) ซึ่งเปนกระบวนการที่สําคัญอยางมากในประเทศไทย และการพังทลายโดยลม (Wind erosion) การ
ชะลางพังทลายแบงไดเปน 2 ประเภท คือ การชะลางพังทลายโดยธรรมชาติ (Geologic or natural or normal

erosion) และการชะลางพังทลายโดยมีตัวเรง (Accelerated or man-made erosion) ซึ่งมีรายละเอียดไดดังนี้

9.3.1. การชะลางพังทลายโดยธรรมชาติ
การชะลางพังทลายโดยธรรมชาติ หมายถึงการชะลางพังทลาย ซึ่งเกิดขึ้นตามธรรมชาติโดยมี

ทั้งน้ําและลมเปนตัวการ เชน การชะละลาย (Leaching) แผนดินเลื่อน (Landslides) การพัดพาโดยลมตาม

ชายฝงทะเลหรือในทะเลทราย การพัดพาดินแบบนี้เปนแบบที่ปองกันไมได และถาเกิดการชะลางพังทลาย