Page 38 - หลักการจัดระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในเขตพัฒนาที่ดิน

33

• การปรับปรุงและบํารุงดินปกติจะตองไดกระทําไปพรอมๆ กัน กลาวคือ ภายหลังการ

ปรับปรุงดินจนสามารถนํามาใชทําการเกษตรไดแลว ก็จะตองทําการบํารุงดินเพื่อชวยใหดินมีสภาพ

เหมาะสมแกการเจริญเติบโตของพืช และมีความสามารถในการผลิตมากขึ้น
• การจัดการระบบการปลูกพืช ก็เปนวิธีที่ชวยบํารุงความอุดมสมบูรณของดินไดวิธีหนึ่ง เปน

วิธีชวยชดเชยธาตุอาหารในดินที่พืชนําไปใช ทําใหดินคงความอุดมสมบูรณไดตลอดไป ระบบการปลูกพืชที่

ดีควรมีพืชตระกูลถั่วรวมอยูดวย เพราะจะทําใหดินไดรับธาตุไนโตรเจนซึ่งเปนธาตุอาหารหลักเพิ่มขึ้น การ

ปลูกพืชตระกูลถั่วตองคํานึงถึงลักษณะและคุณภาพของดินดวย
• การอนุรักษดินและน้ํา หมายถึงการปองกันมิใหดินและน้ําเกิดการชะลางพังทลายสูญเสีย

ไป เพื่อรักษาความสมบูรณของดินไวใหใชประโยชนไดในระยะเวลายาวนานตลอดไป การอนุรักษดินและ

น้ําสามารถทําไดหลายวิธี ซึ่งแตละวิธียอมเหมาะสมสําหรับพื้นที่แตละแหงและใหคุณประโยชนตางกัน
มาตรการอนุรักษดินและน้ําที่เหมาะสมสําหรับเกษตรกรในประเทศไทยไดแก ระบบการปลูกพืช

เชน การปลูกพืชตามแนวระดับขวางลาดเขา การปลูกขาวไรในพื้นที่ลาดเท 20-50 เปอรเซ็นต แลวใสปุย

วิทยาศาสตร ทําใหขาวเจริญเติบโตเร็วลดการสูญเสียดินไดถึง 74 เปอรเซ็นต การปลูกพืชสลับเปนแถบ ซึ่ง
เหมาะสําหรับพื้นที่ที่มีความลาดเทมาก เพื่อลดปริมาณและความเร็วของน้ําที่ไหลบาลงมาและเก็บกักน้ําไว

ใหพืชซึ่งปลูกในระหวางคันดิน มีน้ําใชตลอดฤดูเพราะปลูก นอกจากนี้ การไถพรวนดินใหถูกตองจะชวยลด

การสูญเสียดินได เชนการไถพรวนที่ระดับความลึกตางกัน เปนตน การใชวัสดุคลุมดิน เชน เศษพืชตางๆ จะ

ชวยรักษาความชื้นในดินและชวยเพิ่มอินทรียวัตถุในดินไดอีกดวย

5.4.2. การใชประโยชนที่ดิน
• การใชประโยชนที่ดินไมเต็มที่ ตองใหเกษตรกรปรับเปลี่ยนเสียใหมใหเปนการใช

ประโยชนที่ดินแบบประณีตหรือแบบเขมขน ซึ่งเปนการเพาะปลูกแบบเพิ่มผลผลิตดวยการเพาะปลูกมาก

และตางๆชนิด มีการใชปจจัยการผลิตในระดับสูง โดยเฉพาะการคัดเลือกพันธุพืช การปรับปรุงระบบการ
ปลูกพืช ใหเปนแบบรวมหลายชนิด ผสมผสานแบบหมุนเวียน

• การใชที่ดินผิดประเภทหรือไมเหมาะสมตอสมรรถที่ดิน การบังคับใหเจาของที่ดินหรือ

เกษตรกรใชประโยชนที่ดินใหเหมาะสมกับสมรรถนะที่ดินทําไดยาก แมแตการใชกฎหมายบังคับก็ยังมี

ปญหา วิธีเหมาะที่จะดําเนินการในขณะนี้ ไดแกการสรางความตระหนักถึงประโยชนที่จะไดรับจากการใช
ประโยชนที่ ดินใหตรงกับสมรรถนะที่ดิน และผลเสียจากการใชประโยชนที่ไมตรงกับสมรรถนะที่ดิน ทั้งใน

ระดับเจาของที่ดินและระดับพื้นที่ ลุมน้ํา หรือสิ่งแวดลอม

5.4.3. การวางแผนการใชประโยชนที่ดิน

เปนการกําหนดทางเลือกในการจัดการใชประโยชนที่ดิน ซึ่งถือวาเปนทรัพยากรที่มีอยูอยางจํากัด
ในการพัฒนาตนเองใหไดประโยชนสูงสุดไปจนถึงคนในรุนตอๆ ไป การใชประโยชนที่ดินใหไดประโยชน

สูงสุดมีหลักเกณฑดังนี้