Page 53 - การจัดทำระบบอนุรักษ์ดินและน้ำในพื้นที่โครงการพัมนาที่ดินชุมชนบนพื้นที่สูงบ้านห้วยแล้ง ตำบลท่าข้าม อำเภอเวียงแก่น จังหวัดเชียงราย

42

และสามารถปลูกได้หลายครั้งต่อปี ประกอบกับการปลูกไม้ผลที่สามารถให้ผลผลิตได้รวดเร็วในระยะสั้นและเป็นไม้
ผลที่สามารถดูแลรักษาได้ง่าย มีความทนทานมาปลูกเสริมในระบบอนุรักษ์ดินและน้ าจะท าให้มีผลตอบแทนต่อ

พื้นที่ที่ดีขึ้นทั้งในระยะสั้นและระยะยาว (อุทิศ, 2547)

3.12 กรมพัฒนาที่ดินและการอนุรักษ์ดินและน้ าบนพื้นที่สูง
กรมพัฒนาที่ดินด าเนินงานภายใต้แผนแม่บทเพื่อการพัฒนาชุมชนสิ่งแวดล้อม และควบคุมพืชเสพติดบน

พื้นที่สูง ฉบับที่ 3 (พ.ศ. 2545-2549) ในด้านการจัดท าระบบอนุรักษ์ดินและน้ าสามารถด าเนินการครอบคลุมใน
พื้นที่ 14 จังหวัด ได้แก่จังหวัดเชียงใหม่ เชียงราย น่าน แม่ฮ่องสอน ตาก ล าปาง พะเยา พิษณุโลก ก าแพงเพชร
เพชรบูรณ์ กาญจนบุรี สุพรรณบุรี ราชบุรีและจังหวัดเลย ซึ่งมีพื้นที่ที่ได้ด าเนินการจัดท าระบบอนุรักษ์ดินและน้ า
รวมเนื้อที่ 52,894 ไร่ ภายหลังสิ้นสุดแผนแม่บทฯ ระยะที่ 3 (พ.ศ. 2545-2549) กรมพัฒนาที่ดินได้เตรียมจัดท า

แผนงานพร้อมกรอบงบประมาณ เพื่อการด าเนินงานจัดท าระบบอนุรักษ์ดินและน้ าบริเวณพื้นที่ท ากินของชุมชนบน
พื้นที่สูงที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดการชะล้างพังทลายของดิน พร้อมกับการสนับสนุนการปลูกไม้ผลหรือไม้ยืนต้น
และการให้ความรู้ การสาธิต แก่เกษตรกรบนพื้นที่สูง ในการท าเกษตรอินทรีย์เพื่อให้เกิดความสมดุลระหว่างการใช้
ประโยชน์ที่ดินเพื่อเกษตรกรรมอย่างยั่งยืน การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และต้องเป็นที่ยอมรับ

ของผู้เกี่ยวข้องในพื้นที่โดยพิจารณาด าเนินงานภายใน 20 จังหวัดเป้าหมายตามแผนแม่บทฯ ฉบับที่ 1 เป็นอันดับ
แรก และก าหนดขอบเขตของพื้นที่เตรียมการในลักษณะลุ่มน้ าย่อย ซึ่งครอบคลุมที่ดินท ากินของแต่ละกลุ่มหมู่บ้าน
เป้าหมาย ทั้งนี้กลุ่มหมู่บ้านเป้าหมายพิจารณาตามโครงการดังนี้

3.12.1 โครงการหมู่บ้านป่าไม้แผนใหม่ตามแนวพระราชด าริเฉลิมพระเกียรติ 72 พรรษา
พระบรมราชินีนาถ
3.12.2 โครงการพัฒนาเพื่อความมั่นคงพื้นที่ชายแดน ตามแนวพระราชทานของพระบาทสมเด็จ
พระเจ้าอยู่หัว
3.12.3 โครงการร่วมมือไทย - พม่า เพื่อพัฒนาหมู่บ้านชายแดน (กองทัพภาคที่ 3)

3.12.4 โครงการรักษ์น้ าเพื่อพระแม่ของแผ่นดิน
3.12.5 พื้นที่เป้าหมายตามยุทธศาสตร์ความมั่นคงชายแดน พ.ศ. 2550-2554 ตามยุทธศาสตร์
การพัฒนาศักยภาพ คน ชุมชน และพื้นที่ชายแดนฯ (จรินทร เทศวานิช และคณะ, 2551 ข)

โครงการพัฒนาที่ดินชุมชนบนพื้นที่สูง (โครงการหมู่บ้านป่าไม้แผนใหม่ตามแนวพระราชด าริ) เป็นโครงการ
ที่มีวัตถุประสงค์เพื่อด าเนินการอนุรักษ์ดินและฟื้นฟูทรัพยากรที่ดินในบริเวณพื้นที่สูง เนื่องจากพื้นที่ดังกล่าวเป็นถิ่น
ที่อยู่อาศัยของชาวเขาเผ่าต่างๆ ซึ่งมีการใช้ที่ดินเพื่อการเกษตรแบบไร่หมุนเวียน และมักมีการอพยพเคลื่อนย้ายถิ่น
ที่อยู่เสมอ โดยการบุกรุกท าลายป่าเพื่อน าพื้นที่มาใช้ในการปลูกพืชไร่ หรือพืชเสพติด จนกระทั่งดินเสื่อมความอุดม

สมบูรณ์ ก็จะบุกเบิกเผาป่าถัดไปเพื่อหาพื้นที่ใหม่ต่อต่อไปเรื่อยๆ การกระท าดังกล่าว ก่อให้เกิดปัญหาต่างๆ ตามมา
อย่างมากมาย เช่น พื้นที่ป่าต้นน้ าล าธารถูกท าลายการสูญเสียดินจากการกัดกร่อนของหน้าดิน ซึ่งท าให้คุณภาพดิน
เสื่อมลง เกิดการตื้นเขินของแม่น้ า ล าคลอง ในเขตพื้นที่ตอนล่าง เนื่องจากการสะสมของตะกอน การเกิดอุทกภัยใน
ฤดูฝน และการขาดแคลนน้ าในฤดูแล้ง เป็นต้น ปัญหาต่างๆ เหล่าน้ าถ้าไม่มีการป้องกันและแก้ไขจะก่อให้เกิดความ

เสียหายทั้งทางด้านทรัพยากร ธรรมชาติ และสิ่งแวดล้อมตลอดจนความเป็นอยู่ของคนในพื้นที่ราบ (โครงการ
พัฒนาที่ดินชุมชนบนพื้นที่สูง, 2556)